Kunstenaar Koen Vanmechelen: ‘Zelf beeldjes van gesneuvelde soldaten maken werkt therapeutisch’

Kunstenaar Koen Vanmechelen staat vandaag in de kijker met zijn project Coming World Remember Me, waarbij – door iedereen die dat wilde – 600 000 identieke beeldjes gemaakt werden voor evenveel Belgische gesneuvelden in WO I. 

Interview: Sigyn Elst – Foto: Marleen Daniëls

Voor Coming World remember Me heb ik de hulp van de bevolking ingeroepen om 600 000 beeldjes, één per gesneuvelde soldaat in de Eerste Wereldoorlog te boetseren.

CWRM is  een artistieke herinnering aan de Belgische slachtoffers van de Groote Oorlog. Is het niet iets heel anders dan al je andere werk?

Koen Vanmechelen: ‘Als je de opbouw ziet van Coming World Remember Me, is het de logica zelve dat intendant Jan Moeyaert bij mij is uitgekomen. Wat ik ook maak, mijn werk bestaat namelijk altijd uit stappen. Je hebt de context van het kunstwerk, maar het werk verbindt zich ook altijd aan de maatschappij. We hebben dus ook hier, zoals bij mijn andere projecten, een foundation in het leven geroepen en binnen die foundation werd het mogelijk om ateliers op te richten om de beeldjes te maken (de beeldjes die als Land Art Installatie worden samengebracht in Provinciaal Domein De Palingbeek, nvdr).

Was ik een traditionele kunstenaar dan zou ik denken: er is zoveel budget om dat werk te maken, ik zou mijn atelier ingaan en vier jaar later zou dat kunstwerk onthuld worden (trekt een denkbeeldige doek weg en applaudisseert). Daar is al een deel van de logica: ik maak foundations omdat ik vind dat de foundation het onderdeel is van het kunstwerk, zonder die organisatie er rond zou het werk niet bestaan. Als ik een kip kweek, presenteer ik de kip in het museum, maar tegelijkertijd maken we een boerderij. Dat ondersteunt meteen het maatschappelijk parcours.

Voor Coming World remember Me heb ik de hulp van de bevolking ingeroepen om 600 000 beeldjes, één per gesneuvelde soldaat in de Eerste Wereldoorlog te boetseren. Weinig mensen beseffen hoeveel zes-honderd-duizend wel is. Je kan dus niet anders dan participatie vragen, engagement én verbinding. Dat was trouwens essentieel, anders moet je bij mij niet aankloppen. Zo wordt zo’n verhaal dus een logisch verhaal.

Weet je dat er echt een therapeutische aspect zit in het maken van die beeldjes? Door de zintuigen aan te scherpen, worden de gedachten geprikkeld. En ook de gedachten over wat er toen gebeurd is, worden gestimuleerd. Generaties die nooit een oorlog hebben meegemaakt, zullen in moeilijke tijden misschien al eens makkelijker denken: misschien zou een klein beetje oorlog wel eens niet zo slecht zijn, misschien zou het wel een oplossing zijn. Ik ben ook een naoorlogs kind, maar heb al in veel gebieden gezeten waar oorlog heerst of met mensen gesproken die oorlog hebben meegemaakt. Ik kan je met zekerheid zeggen dat oorlog nooit de oplossing is.’

Ik zag al filmpjes van kleiende kinderen, oudere dames met hoedjes die een beeldje komen plaatsen. Heel ontroerend.

KVM: ‘Er zijn zoveel mensen die wilden komen helpen, dat kwam spontaan op gang. Het lijkt me dat een deel van het project met dat engagement al gelukt is. Bij elk beeldje hoort een dogtag, het metalen plaatje dat een frontsoldaat moet identificeren. Op elke dogtag komt de naam van een gesneuvelde, en ook die van de maker van het beeldje. Opnieuw die sterke verbinding. Alle beeldjes komen op een Pangea-kaart te staan. Ook symbolisch: vroeger waren de continenten met elkaar verbonden, vandaag zijn ze uit elkaar gedreven. Misschien moeten we ze spiritueel terug bij elkaar brengen, vandaar dat ik die kaart een belangrijke plaats geef.’

Van 30 maart tot 11 november (wapenstilstand) kan je de land art installatie van CWRM bezoeken in Ieper. Meer info: www.cwrm.be

 

Lees het volledige interview met kunstenaar Koen Vanmechelen in onze nieuwe editie van Psychologies (vanaf 30 maart in de winkel)