Stop met pleasen

Ben je vaak moe, uitgeput zelfs? Weet iedereen jou te vinden als ze in de problemen zitten, maar luistert niemand naar je als er bij jou iets aan de hand is? Weet jij niet wat je het liefste zou doen als je eens een dag voor jezelf had? Doe je vaak dingen vanuit schuldgevoel? Dan zou je wel eens verstrikt kunnen zitten in een pleaser-identiteit.

Tekst: Hade Wouters – Beeld: Shutterstock

Een pleaser voelt zich permanent verantwoordelijk voor de gevoelens en het welzijn van andere mensen. Dat maakt hem zeer vatbaar voor manipulatie en misbruik.

De meesten onder ons hebben als kind geleerd goed te doen: goed ons best doen op school, goed naar de grote mensen luisteren, niet te veel aandacht vragen, anderen helpen en altijd aardig zijn. In haar boek Stop met pleasen zet Andrea Mathews, therapeute, trainster en spreekster, ‘goed zijn’ af tegen ‘authentiek zijn’. Goed zijn is iets wat opgelegd wordt vanuit het gezin, de maatschappij, de cultuur. Het gaat gepaard met een opgelegd normenstelsel. Op zich is er geen duidelijke, objectieve definitie van goed zijn: het betekent immers in verschillende contexten iets anders. Als iemand zich echter van kleins af aan identificeert met goed zijn, ontwikkelt die persoon een pleaser-identiteit. Al zijn gedachten, emoties en handelingen draaien om de zorg voor anderen. Een pleaser voelt zich permanent verantwoordelijk voor de gevoelens en het welzijn van andere mensen. Dat maakt hem zeer vatbaar voor manipulatie en misbruik, en leidt tot innerlijke conflicten, depressie, stress en uitputting. Een pleaser zit gevangen in diepgewortelde en pijnlijke schuldgevoelens en verloochent zichzelf.

‘Terwijl we zo ons best deden om goede mensen te zijn, is ons geheel ontgaan dat goed zijn niet hetzelfde is als authentiek zijn. Goedheid valt niet eens in dezelfde categorie als authenticiteit,’ schrijft Mathews. Authenticiteit gaat over écht zijn en dat is veel complexer dan regels opvolgen. Een authentiek iemand handelt niet vanuit schuldgevoelens, naar vanuit wat leeft in de binnenste kern van zijn of haar wezen. Wanneer een authentieke mens geeft, is dat dan ook oprecht want het is het gevolg van een natuurlijk en innerlijk proces. Authentiek zijn doe je vanuit ontspanning, het gaat als het ware vanzelf. Bij een authentieke mens zijn gedachten, emoties, verbale expressie, lichaamstaal en gedrag op elkaar afgestemd. Authentiek worden betekent je ontwikkelen tot wie je werkelijk bent, verantwoordelijkheid nemen voor je eigen leven en niet voor dat van een ander, en leven volgens je eigen principes en waarheid.

Het begint bij grenzen

Iedereen die zich regelmatig verstrikt voelt in de loyaliteit aan anderen, kent het gevoel van verwarring dat daarbij hoort. Het is moeilijk het contact met jezelf te ervaren, je voelt je uitgeput en weet niet meer wat je wil. Het ontmaskeren van de pleaser in jezelf vraagt veel inzicht en hard werken. Daarbij is het belangrijk de mechanismen te begrijpen die de pleaser-identiteit versterken: je (aangeleerde) overtuigingen, de rol van empathie en de neiging tot onderhandelen.