‘Ik word verteerd door jaloezie’

‘Gelukkig zijn is niet genoeg, de anderen mogen niet gelukkig zijn’, zo liet de Franse schrijver Jules Renard zich ooit ontvallen. Zo ver zou Jade (38) niet gaan, maar ze geeft wel toe dat het geluk van anderen een schaduw werpt over haar eigen geluk. ‘Ik ben altijd al jaloers geweest op mensen die vaak op reis gaan. Maar sinds ik werkloos ben en ik maar één keer per jaar meer op vakantie kan, is het hek helemaal van de dam. Ik word doodongelukkig als vrienden vakantiekiekjes posten op sociale media.’ Hoe komt het nu dat sommige mensen zo’n gevecht leveren met het ‘groene monster’?

Rivaliteit tussen broers en zussen – In heel wat gevallen heeft jaloezie te maken met ervaringen in de kindertijd. ‘Angstige kinderen hebben meer bevestiging nodig, voelen zich sneller onveilig en zullen vaker troost zoeken bij mensen in hun omgeving; hun ouders in de eerste plaats’, zegt relatiedeskundige Rika Ponnet. ‘Wanneer die ouders niet vaak beschikbaar zijn, kunnen de kinderen zich onzeker voelen en zich gaan vergelijken met hun broers en zussen. Hebben ze de indruk dat hun ouders de voorkeur geven aan een ander kind, dan bestaat de kans dat ze gevoelens van jaloezie ontwikkelen. Vaak is er ook sprake van een wisselwerking: kinderen die veel behoefte hebben aan bevestiging worden vaak als vermoeiender ervaren, waardoor de ouders ze soms wat uit de weg gaan en de kinderen nog meer het gevoel hebben niet gezien of gehoord te worden.’

Vergelijken op sociale media – ‘We leven vandaag in een tijd die jaloezie nog in de hand werkt’, vindt Rika Ponnet. ‘Vroeger had je in een dorp pakweg honderd jonge mensen waarmee je je kon meten. Vandaag vergelijken we ons via apps als Facebook en Instagram met de hele wereld. Die sociale media tonen ons bovendien de werkelijke wereld niet, maar een geïdealiseerde versie ervan. Anderen lijken het altijd veel beter te hebben dan wijzelf. En ook al beseffen we maar al te goed hoe fake het allemaal is, vaak hebben we toch het gevoel het verkeerde leven te leiden en zijn we jaloers tegenover de anderen die het zoveel beter voor elkaar lijken te hebben.’

Laag zelfbeeld – Die neiging om zich te vergelijken met anderen is het grootst bij mensen met een laag zelfbeeld. Rika Ponnet: ‘Wie weinig zelfvertrouwen heeft, heeft behoefte aan bevestiging van de buitenwereld. Als onzekere mensen merken dat anderen bewondering oogsten, dan zal dat al snel gevoelens van jaloezie oproepen.’

Behoefte aan aanvaarding – ‘Maar jaloezie hoeft niet altijd iets negatiefs te zijn’, vindt Rika Ponnet. ‘We zijn sociale wezens, en we proberen ons zo goed mogelijk te positioneren in een groep om sociaal aanvaard te worden. Dat is een heel fundamentele, evolutionair bepaalde drijfveer om onze overlevingskansen te verhogen. In die zin kan afgunst een constructieve motor zijn om positieve dingen te verwezenlijken. Je ziet dat trouwens vaak bij mensen die excelleren in een discipline waarbij oefening een grote rol speelt. Vanuit hun gevoel van onzekerheid hebben ze er alles voor over om uit te blinken, en ze leveren dan ook mooie prestaties. Afgunst wordt pas een probleem als het verlammend werkt en ervoor zorgt dat je in een slachtofferrol terechtkomt; wanneer je je de mindere voelt, daardoor gefrustreerd raakt en niets realiseert.’

 

 

Hoe aanpakken?

Cultiveer je dankbaarheid
‘Het omgekeerde van jaloezie is dankbaarheid’, zegt relatiedeskundige Rika Ponnet. ‘Niet dat we nu allemaal Ingeborg-gewijs Gratitude moeten gaan zingen, maar dankbaarheid is wel een energie die je helpt om met moeilijke dingen om te gaan. Plaats je eens in de schoenen van anderen en bedenk waarom zij redenen hebben om jaloers te zijn op jou. Dat kan je helpen je eigen sterkte kanten te vinden en dankbaar te zijn voor wat jij allemaal hebt.’

Benijd niet, maar bewonder
Volgens filosoof Pascal Buckner is er geen beter middel tegen jaloezie dan bewondering. ‘De anderen zijn niet louter rivalen die jou benadelen als ze schitteren. Ze kunnen je ook op duizend-en-een manieren inspireren om het beste uit jezelf te halen.’

Scherp je zelf-troostend vermogen aan
‘Niet alles hoeft perfect te zijn; ga af en toe ook voor “goed genoeg” en geef jezelf eens applaus als je iets hebt bereikt’, raadt Rika Ponnet aan. ‘Vergeet ook niet dat iederéén positieve en negatieve dingen in zijn leven heeft.’

Blijf weg van sociale media
Voel je je ongelukkig wanneer je al die perfect foto’s ziet passeren van gelukkige mensen die gelukkige levens leiden? Hou je dan gewoon ver weg van sociale media als Instagram en Facebook.

Vergroot je zelfwaarde
‘Het is niet zozeer applaus van anderen dat je gevoel van zelfwaarde op een duurzame manier een boost zal geven’, weet Rika Ponnet. ‘Je kan beter in verbinding gaan met anderen. Het gevoel dat je sociaal aanvaard wordt omdat je sympathiek bent of een belangrijke rol speelt in het leven van anderen, geeft je een groter gevoel van eigenwaarde over een langere periode — niet alleen tijdens het applaus-momentje.’

 

Meer lezen

De kracht van kwetsbaarheid. Laat gaan wie je denkt te moeten zijn, Brené Brown (2013, Bruna Uitgevers)

Ik ook! Omgaan met afgunst en jaloezie, Helmi Goudswaard (Van Gennep, 2006)

 Tekst: Christine Lamiable & Siska Verstraete – Illustratie: Eric Giriat