Wordt de wereld harder… of worden wij gevoeliger?

De schaduwkant roert zich

Gil Renders ziet de positieve kanten van gevoeligheid in deze ‘sensitieve tijden’. ‘Onze tijd en wereld worden gekenmerkt door een toenemende interconnectiviteit. De afstand tussen mensen en plekken wordt steeds kleiner. We zijn alsmaar meer verbonden met elkaar en je ziet dat alles daardoor in beweging komt. Als ik kijk naar mijn grootmoeder, moeder, mezelf en mijn dochter zijn dat vier generaties over honderd jaar tijd. Wat een fenomenaal verschil! We zijn van overleven naar leven gegaan, waarbij de toenemende kennis ook een toenemend bewustzijn heeft gegenereerd. Ik geloof dat de generatie van mijn dochter geboren wordt met een meer gevoelige uitrusting om te kunnen functioneren in een wereld die van ons vraagt dat instrument op een verfijndere manier te gebruiken. Maar dit potentieel is geen garantie. De ontwikkeling hangt immers ook af van hoe ouders deze generatie hierbij kunnen ondersteunen en in hoeverre we volgende generaties kunnen bevrijden van de trauma’s en pijn die wij doorgeven.’

Rosemie Vanwynsberghe, psychologe en Jungiaans therapeute, ziet de hedendaagse gevoeligheid als een tegenreactie op de huidige samenleving. ‘Ik krijg het gevoel dat meer en meer mensen de maatschappij, zoals ze vandaag in onze Westerse wereld vorm krijgt, minder goed aankunnen. In feite denk ik dat onze samenleving de archetypische mannelijke waarden op de voorgrond zet: presteren, resultaten en successen neerzetten, rationaliteit, altijd vooruitgaan en steeds actief zijn. De doe-modus krijgt voorrang op de zijn-modus. De meer vrouwelijke waarden, zoals overgave, genieten, stilte, doelloosheid, creativiteit en ontvankelijkheid worden niet echt gewaardeerd en dat creëert een onevenwicht. Het gevolg is dat mensen zichzelf voorbij hollen om aan al die eisen te voldoen van die steeds meer dolgedraaide wereld en dat we vanbinnen een soort onrust beginnen te ervaren in de vorm van bijvoorbeeld een overgevoeligheid. In Jungiaanse termen zou je kunnen zeggen dat het ‘Zelf’ zich roert. De hele Jungiaanse psychologie draait erom dat we als menselijke wezens op zoek zijn naar heelheid. We worden als een volledig ‘zelf’ geboren, maar omstandigheden, opvoeding of cultuur dwingen ons ertoe ons aan te passen. Zo brengen we bepaalde eigenschappen naar de voorgrond, terwijl we andere tekortkomingen terug onder de oppervlakte sturen, zelfs naar het onbewuste. Dat is volgens Jung onze schaduw. Om een gevoel van zelfvervulling te kunnen ervaren, zal elke mens op een bepaald ogenblik in zijn leven de confrontatie met zijn eigen schaduwaspecten moeten aangaan en deze moeten integreren. De gevoeligheid die mensen ervaren, zou dus door Jung geduid worden als volgt: we hebben ons te veel geïdentificeerd met het maatschappelijke model van presteren, perfectie en doen. Vanuit het onbewuste roept ons Zelf en zendt ons impulsen om op zoek te gaan naar de schaduwkanten, en deze te integreren. Misschien stelt het Zelf ons voor de taak om minder beheerst, efficiënt, volmaakt te willen zijn. Misschien worden we uitgenodigd om de dromer, de creatieveling, de mysticus in onszelf wat meer naar boven te brengen en daarmee ook de bruisende creativiteit die verborgen zit. De verhoogde gevoeligheid is dus een uitnodiging om op zoek te gaan naar de ‘andere’ waarden en wat ze voor ons kunnen betekenen. Denk aan het irrationele, het creatieve, het grillige, de overgave, de receptiviteit, het niets-doen, de stilte en de wereld waarin logica niet het enige juiste is.’