Mediteren met kinderen, een eendagsvlieg?
Mediteren, mindfulness, focussen … Dat heel wat volwassenen er baat bij hebben weten we al langer. Langzaam maar zeker sijpelen die technieken nu ook door in het leven van kinderen en jongeren. Een eendagsvlieg? Psychologe Tine Swyngedouw vindt alvast van niet.
Tekst Joke Van Caesbroeck
NEE, want …
… mediteren is niet zomaar een extra hobby ‘Kinderen hebben het vandaag de dag behoorlijk druk. Naast school staan er vaak heel wat hobby’s in hun agenda. Mediteren betekent in de eerste plaats met je aandacht in het nu bij jezelf aanwezig zijn, met mildheid en zonder
oordeel gewaarworden hoe het daar vanbinnen is. Uiteraard komen heel wat kinderen ook tot rust door te sporten of muziek te spelen. Een verschil is echter dat een hobby een geïsoleerde activiteit is, op vaste tijdstippen en binnen een bepaalde tijdsspanne. Mediteren, even pauzeren, kan eigenlijk op elk moment.
Bijvoorbeeld in de vorm van mindfulness, waarbij ze heel bewust aandacht geven aan het nu-moment. Een andere manier is focussen, waarbij we dieper ingaan op wat we ervaren. Een goed voorbeeld is het gevoel van een knoop in de maag, of een krop in de keel, of een vaag gevoel van onrust in de borst: wat heeft het me te vertellen? Met wat in mijn leven is het verbonden? Kinderen kunnen voor beide manieren ofwel een bepaald moment uitkiezen, of ze kunnen het tussendoor, in het dagelijks leven toepassen. Jammer genoeg zijn er nog altijd maar weinig kinderen die meditatie kennen. Het zou mooi zijn als alle scholen minstens een vorm van meditatie aanbieden zodat kinderen het kunnen leren kennen.’
… het helpt kinderen om hun gevoelens te herkennen ‘Door te mediteren leren kinderen aandacht te hebben voor hun lichaam, ze maken er bewust contact mee. Het helpt hen om te leren voelen en te benoemen wat ze voelen. Dat hoeft niet per se met woorden, het kan ook in beelden. Zelfs gewoon beseffen dat je iets voelt maakt al dat je dichter bij jezelf komt. Ook dat zorgt ervoor dat kinderen beter kunnen uiten wat er in hen omgaat. Want als je niet in contact met jezelf bent, hoe zou je dan kunnen uiten wat er gaande is vanbinnen? Dan komt het eruit op een andere, vaak iets minder gewenste manier. Door te mediteren leer je dat je op een vriendelijke manier aanwezig kan zijn bij je beleving en je niet gevangen hoeft te zitten in ofwel je gevoelens onderdrukken ofwel overspoeld worden door je gevoelens.’
… het maakt dat ze meer openstaan voor anderen ‘Door nieuwsgierig, empathisch, zonder te oordelen bij jezelf aanwezig te zijn zal je ook gemakkelijker op die manier aanwezig zijn bij anderen. Eens ze meditatievaardigheden ontwikkeld hebben gaan kinderen minder snel oordelen. In plaats van iemand anders meteen het etiket “ambetanterik” op te plakken vragen ze zich af: “wat zou er aan de hand kunnen zijn?” en “misschien heeft de ander wat tijd bij zichzelf nodig?” Ze stellen zich toleranter op tegenover anderen. Het is voor iedereen een verfrissend gevoel om niet meteen te oordelen over een ander maar je af te vragen wat er zich in die persoon afspeelt.’
… meditatie ontwikkelt hun concentratievermogen ‘Meditatie, in welke vorm dan ook, leert kinderen en jongeren om aandachtig te zijn. Om met volgehouden aandacht in het nu bij zichzelf aanwezig te zijn en te blijven. Dat staat in schril contrast met de snelle wereld van internet en games en drukke agenda’s. Eens kinderen die vaardigheid onder de knie hebben kunnen ze zich ook beter concentreren op school. Anderzijds brengt meditatie ook innerlijke rust en maakt het letterlijk ruimte vrij om zich te concentreren op andere zaken. Een mooi voorbeeld daarvan is de oefening “innerlijk weer”, waarbij we kinderen laten tekenen welk weer het is in hun binnenwereld. Dat neemt vijf à tien minuutjes tijd in beslag maar we zien duidelijk dat ze op die manier eventuele zorgen even kunnen neerzetten en kunnen laten rusten en hun aandacht daarna beter kunnen richten op de leerstof.’
Maar…
… het mag geen verplichting zijn ‘Je kan en mag meditatie niet aan kinderen opdringen. Wél kan je hen de mogelijkheid aanbieden en hen zelf laten beslissen of ze al dan niet willen meedoen. In de klas bijvoorbeeld is het belangrijk dat kinderen die er geen zin in hebben iets anders kunnen doen, zodat ze de andere niet storen. Leren kiezen en respect voor keuzes is belangrijk. Je hoeft niet te mediteren én je respecteert de keuze van iemand anders om dat wel te doen. Er bestaat geen goede of slechte keuze op dat vlak.’
… elke leeftijd vraagt om een andere aanpak ‘Het spreekt voor zich dat je op een andere manier mediteert met een groep kleuters dan met jongeren. Maar leren stilstaan bij jezelf kan op elke leeftijd, zolang het niet op een schoolse manier gebeurt maar speels en afgestemd op de leeftijd. Met jonge kinderen kan je bijvoorbeeld een soort bodyscan doen. Je tekent de omtrek van een mannetje en laat hen er met zelfgekozen materiaal op aanduiden waar in hun lichaam ze iets opmerken. Bij jongeren werken poëzie en muziek heel goed. Ze kunnen tijdens het luisteren focussen op hoe hun lichaam reageert en op welke plek. Ook dat is leren stilaan bij hoe het nu vanbinnen is in jou.’
