Lyssa vertelt: ‘Ik ben verkracht’
Verkracht. Lyssa (27) heeft het woord al ontelbare keren uitgesproken tijdens de voorstelling die ze over het onderwerp maakte. Tot het langzamerhand de connotaties van angst, teleurstelling en woede verloor. ‘Maar de impact van die bewuste nacht zal nooit helemaal verdwijnen.’
Tekst Barbara Seynaeve
Elke maand onthult een lezer zijn of haar uitzonderlijk verhaal aan Psychologies. Deze maand is het de beurt aan Lyssa, die haar verkrachting verwerkte in een beklijvend theaterstuk.
“Omdat er nog zo veel mythes zijn over misbruik is wat we doen met Powerwijven heel waardevol”
Vroeger vertelde ik: ik zat aan het water, en toen stond ik bij de portier. Wat daartussen was gebeurd, daar sprak ik niet over. Omdat ik me sommige stukken niet meer goed herinnerde, zoals de chronologie van de avond, en wat hij precies zei. Via hypnose en therapie heb ik de brokken gelijmd tot een helder verhaal, alle details inclusief.
Dat hij me een knuffel gaf na de verkrachting bijvoorbeeld, en dat ik de hele verkrachting lang tegen hem ben blijven praten. Hij was een man van achtendertig, die me gevolgd moet zijn naar het bankje waar ik even een luchtje ging scheppen. Het was een typische uitgaansavond in Gent waarop heel veel volk op pad is, en de drukte was me te veel geworden. Ik was driehonderd meter verder gewandeld, naar een open grasveld aan de rand van het water.
Daar kwam hij bij me zitten en begon een simpel gesprekje. Waar kom je vandaan? Wat doe je hier? Het leek heel onschuldig allemaal. Tot hij vroeg of hij me mocht kussen. Ik zei nee, en stond op om terug naar binnen te gaan. Op dat moment is hij heel agressief geworden en heeft hij me op de grond geslagen. Hij heeft me verkracht op dat veldje onder een straatlantaarn, op een paar honderd meter van de cafés.
Ik wil niet zwanger worden
Hij zei: niet roepen. Toen pas besefte ik dat ik nog niet geroepen had, wat ik meteen ben beginnen doen. Daarop begon hij me te slaan, en ik wist dat ik kon kiezen tussen doodgaan of zwijgen. Toch ben ik blijven praten, dingen als “doe een condoom aan” en “ik wil niet zwanger worden”. En daarmee moet ik iets getriggerd hebben, want hij vroeg me plots hoe oud ik was. “Achttien?”, schrok hij. “Dit kan ik echt niet maken, ik ben achtendertig!” Hij trok me recht, gaf me mijn onderbroekje en sloeg zijn armen om me heen.
“Niemand vertellen”, zei hij. En hij wandelde weg. Ik ben beginnen rennen toen hij een beetje verder was en ben niet meer gestopt tot ik bebloed en vol plekken in de armen van een portier liep. Hij reageerde heel snel. Hij zocht mijn vrienden, leidde me naar een rustig kamertje en vroeg me hoe die man eruitzag. De portiers hadden meteen een idee wie het zou kunnen zijn en waar hij woonde, want een van hen was de week daarvoor “een verdacht iemand” gevolgd naar zijn appartement. Ze vermoedden dat hij spullen had gestolen in de bars, en wilden hem in de gaten houden voor het geval er nog eens problemen zouden zijn.
Daarop hebben ze meteen de politie gecontacteerd, en die zijn naar het appartement gereden. De man die ze daar arresteerden heeft dezelfde nacht nog bekend. Intussen werd ik zelf naar het politiebureau gebracht voor een verklaring, en daarna naar het ziekenhuis voor een onderzoek. Elise, een goede vriendin van me, is de hele tijd bij me gebleven.
Ik durfde mijn ouders niet wakker maken
Mijn ouders wilde ik niet wakker maken, uit een soort beschermingsreflex. Ik kon me de dramatische taferelen al inbeelden als ze mijn bont en blauw geslagen gezicht zouden zien, en dat wilde ik hen niet aandoen. Nadat een mannelijke arts me onderzocht had – wat ik toen heel vreemd vond trouwens – hebben twee politieagenten ons naar huis gebracht. Ze drongen erop aan dat ik mijn ouders wakker zou maken, dus ben ik mijn moeder uit bed gaan halen.
“Mama, de politie staat beneden en ik moet iets vertellen.” Echt verschrikkelijk was dat, maar ik ben blij dat ik het toen gedaan heb. Ik denk dat ik anders nooit uit mijn kamer was durven komen om het hen te vertellen. Maar ze hebben op de best mogelijke manier gereageerd, door mij op geen enkel moment de indruk te geven dat het mijn eigen schuld was bijvoorbeeld. Het was ook ergens goed dat het was gebeurd op een drukke avond, want heel veel vrienden waren meteen op de hoogte en kwamen de dagen daarna op bezoek.
Daardoor moest ik niet echt bij de verkrachting zelf en de implicaties ervan stilstaan. Ik was in die eerste dagen vooral heel blij dat ik nog leefde, en ik had de neiging om het allemaal te minimaliseren. Zo erg was het toch niet? Maar ik wist toen nog niet dat mijn leven nooit meer hetzelfde zou zijn. Langzaamaan sijpelde het door. Onder meer door het proces een paar maanden later.
Mijn verkrachter zat slechts enkele meters verder, en toen we de zaal uit stapten botste hij bijna tegen me aan. Dat was een heel vies gevoel. Hij werd veroordeeld tot vijf jaar, waarvan drie effectief. Een paar jaar later liet Slachtofferhulp me weten dat hij was vrijgelaten, maar dat hij twee weken later alweer was opgepakt voor feiten. Het deed me niet veel, ik was vooral bezig om mijn eigen leven weer op poten te krijgen.
Nooit meer veilig
Na de eerste shock voelde ik vooral frustratie. Door hem voelde ik me op geen enkel moment nog honderd procent veilig. Niet bij jongens, niet in mijn eigen straat, niet bij dingen die daarvoor heel onschuldig waren. Al snel volgde de vraag: waarom zou ik mijn tijd verspillen aan dingen die ik niet fantastisch vind als het elk moment gedaan kan zijn?
En dus stopte ik met mijn opleiding journalistiek, ging ik een paar maanden naar Argentinië in mijn eentje en stond alles in het teken van nieuwe dingen ontdekken. Dat heb ik een paar jaar volgehouden, met ups en downs. Eigenlijk heb ik die avond pas echt een plaats leren geven toen ik drie jaar geleden in Nederland toneel ben beginnen studeren. Ik heb daar niet alleen een heel fijne jongen ontmoet, die echt begrip heeft voor wat ik heb meegemaakt, maar tijdens de opleiding heb ik vooral Narhea leren kennen, die me de kans gaf om mijn verkrachting om te zetten in iets positiefs. Ik zat net in een periode dat ik vond dat het maar eens gedaan moest zijn.
Vijf jaar was toch lang genoeg om zoiets te verwerken? Maar toen twee studenten tijdens een les toneelkussen een aanrandingsscène speelden had ik geen zin meer in de rest van de dag en ging ik naar huis. Narhea, een vierdejaars die de les had bijgewoond, kwam me achterna. Of we ergens een koffie konden gaan drinken? Uit die namiddag is een vriendschap gegroeid, en het besef dat die nacht nooit volledig uit mijn wereld zal zijn. En dat ik er dus maar beter iets mee kan doen.
Powerwijven
Daaruit is de theatervoorstelling Powerwijven ontstaan, over verkrachting en misbruik. In februari vorig jaar zijn we in première gegaan, en mijn volledige familie is komen kijken. Dat was confronterend en emotioneel voor iedereen. Sinds de première hebben we twee tot drie keer per maand een opvoering, meestal voor hulpverleners en leerkrachten. Het geeft ontzettend veel voldoening om in Powerwijven te spelen, zeker omdat je tijdens de nabespreking ook merkt hoeveel mensen ermee bezig zijn. Omdat er nog zo veel mythes en foute denkpatronen zijn over misbruik is wat we doen waardevol. En dat geeft een heel goed gevoel.
Maar als er één ding is waar ik steeds kwader van word dan is het dat jongens niet genoeg leren wat “ja” en “nee” betekenen. Er zit iets fout als we jongens laten voetballen terwijl meisjes zelfverdedigingsles krijgen. Waarom leggen we jongens op dat moment niet uit waarom meisjes zelfverdediging volgen?
Veel ouders hebben het moeilijk om met hun kinderen over seks te praten, laat staan misbruik. Dus is het aan de scholen om die taak op zich te nemen. Ik zou heel graag workshops organiseren voor kleuters, kinderen en tieners. Bij de jongsten zou de focus eerder liggen op weerbaarheid en respect voor elkaar. Bij kinderen en pubers denk ik aan heel praktische en actieve lessen over wat wel en niet kan.
Wat als een meisje je de hele avond heeft zitten uitdagen maar uiteindelijk zegt dat ze niet met je wil vrijen? Wat als het meisje zo dronken is dat ze niet echt “nee” meer kan zeggen? Zulke dingen. Want mijn verkrachter mag dan echt ziek geweest zijn in zijn hoofd, in veel gevallen zijn het jongens die niet beseffen wat ze doen. Daar wil ik een verschil in maken. Ik zal nooit meer dezelfde zijn, ik leef zoals ik geleerd heb om te overleven. Maar ik red me wel, ik ben goe bezig.
