‘Ik heb schrik om een slechte moeder te zijn’

‘Levi, mijn zoontje, is pas zes maanden oud. Toch heb ik soms al het gevoel dat ik geen goede mama ben voor hem’, zegt Marion (31), yogalerares. ‘Ik dacht dat ik veel geduld zou hebben en heel liefdevol zou zijn. Maar ik ben soms gewoon te uitgeput. Vaak heb ik het gevoel tekort te schieten. Bij andere mama’s lijkt het allemaal vanzelf te gaan, en dan begin ik te twijfelen aan mezelf.’

Sociaal isolement – Dat veel vrouwen het gevoel hebben geen goede moeder te zijn, heeft onder meer te maken met het sociale isolement waarin veel jonge mama’s zich bevinden, stelt socioloog Gérard Neyrand. Iets wat Brenda Schieman, therapeute, alleen maar kan beamen. ‘We wonen in mooie huizen die vaak apart staan maar kloppen niet meer aan bij de buren voor hulp. Vroeger werd een kind grootgebracht door de hele familie of zelfs de hele stam. Er is een dorp nodig om een kind op te voeden, zo luidt een Afrikaans gezegde. Maar onze families worden steeds kleiner. Waar vrouwen vroeger dikwijls meehielpen bij het opvoeden van de kinderen van broers, zussen, nichten of neven, is dat vandaag veel minder het geval. Vandaag zie ik soms vrouwen in mijn praktijk die vóór hun bevalling nog nooit een baby hebben vastgehouden.’

Plaatjesdenken – Op het vlak van opvoeden ligt de lat heel hoog. ‘In tijden van sociale media en internet denken we in plaatjes’, vindt Brenda Schieman. ‘We zien een beeld van een perfect gezinnetje: knappe, vrolijke ouders met schattige, piekfijn uitgedoste kinderen die samen allerlei leuke dingen ondernemen. Dat plaatje leggen we naast onze eigen realiteit, die daar vaak bleek bij afsteekt. Maar we weten niet hoe de achterkant van dat mooie plaatje eruitziet. We vergelijken onze schaduwkant met de perfecte buitenkant van anderen, wat een vertekend beeld oplevert.’

Drukkende verantwoordelijkheid – Wat vrouwen nog onzekerder maakt: ondanks het feminisme rust een groot deel van de verantwoordelijkheid nog altijd op hun schouders. ‘De rol die vaders vandaag moeten spelen — volwaardig medeverzorger zijn van hun kind, en niet alleen kostwinner van het gezin — is vrij nieuw in de geschiedenis. Niet alle papa’s kregen die verzorgende rol dus als voorbeeld mee van hun eigen vader. Ook zij zijn geregeld onzeker bij hun eerste baby, net als de mama’s. Bovendien willen de moeders soms de controle over hun kindje helemaal in eigen handen houden en corrigeren ze hun partner als ouder, waarna die zich onzeker terugtrekt.’

Kwetsbaarheid – Op het moment dat vrouwen een kind krijgen, worden ze extra kwetsbaar. Brenda Schieman: ‘Het idee dat ze hun kind — datgene wat hen het allerdierbaarste is — zouden kunnen verliezen, maakt vrouwen angstig. Hun draaglast wordt een stuk hoger, terwijl hun draagkracht door de zwangerschap en de bevalling net kleiner is geworden. Het kwetsbaarst zijn de vrouwen zonder moeder. Op het moment dat je een kind krijgt, komt het oude verdriet uit je eigen kindertijd namelijk weer naar boven. Geadopteerde vrouwen die zelf een kindje krijgen, stellen zich onvermijdelijk de vraag: “Hoe kon mijn mama mij afstaan?” En ook: “Als mijn moeder niet voor mij kon zorgen, ga ik dat dan wel voor mijn kindje kunnen doen?” Dat roept veel verdriet, onmacht, boosheid, onzekerheid en ook angst op.’

 

Hoe aanpakken?

Vertrouw op je intuïtie

Trek je niet te veel aan van wat de maatschappij verwacht en luister naar je eigen buikgevoel, raadt therapeute Brenda Schieman aan. ‘Vraag je af wat je gezin nodig heeft op dit moment. Heeft je kind honger, geef het dan eten. Is het moe, laat het dan slapen. Heeft je gezin nood aan rust, blijf dan gewoon thuis en ga niet op vakantie, gewoon omdat je denkt dat dat zo hoort.’

Probeer je verleden te verwerken

Los je persoonlijke problemen op, eventueel met de hulp van een therapeut. Brenda Schieman: ‘Hoe meer ontspannen je in het leven staat, hoe beter je je in je rol van moeder zult voelen. Problemen worden trouwens vaak van generatie op generatie doorgegeven. Alles wat je zelf hebt verwerkt, hoeven je kinderen dus niet meer te verwerken.’

Praat eerlijk over je twijfels

Als je met andere vrouwen over het moederschap spreekt, wees dan eerlijk. ‘Vind je dat moeder worden wat tegenvalt, durf dat dan ook toe te geven’, zegt Schieman. ‘Zeg gerust dat je je het moederschap rooskleuriger had voorgesteld, dat je het moeilijk vindt om constant moe te zijn. Je zal merken dat de andere vrouwen snel met gelijkaardige verhalen op de proppen komen, waardoor je je minder alleen voelt.’

Deel de verantwoordelijkheid

‘Laat de papa, de medemama of je partner op zijn of haar eigen manier ouder zijn’, adviseert Schieman tot slot. ‘Geniet van het verschil in aanpak en van het feit dat jullie sámen de zorg dragen voor jullie kindje. Dat zal je minder angstig maken.’

 

Meer lezen

* Perfecte moeders bestaan niet – Het boek dat zwangere vrouwen en moeders op een praktische manier helpt in balans te komen en te blijven, Diana Koster (Lannoo, 2013)

* Mijn baby lacht … Nu ik nog, Lieve Van Weddingen (Manteau, 2013)

 

Tekst Aurore Aimelet & Siska Verstraete – Illustratie Eric Giriat