De tocht naar Compostela blijft tot de verbeelding spreken. De combinatie van wandelen, genieten, je grenzen ontmoeten en tot zelfinzicht komen is een mooie formule om alweer een stuk dichter bij jezelf te komen. Kristien Duprez had zo haar eigen redenen om de stap te wagen en sloot zich aan bij een groep vrouwen die de pelgrimstocht aangingen.
Tekst en foto Kristien Duprez
Diep in mijn hart weet ik wat deze camino me heeft willen laten zien. Exact wat ik al mijn hele leven doe: mezelf voorbijlopen en blijven doorgaan ten koste van mijn gezondheid. Dat wil ik niet meer
Het bericht op Facebook trekt meteen mijn aandacht. Roept de camino je? Ook dit jaar wil Inge Compen een groep vrouwen begeleiden op hun tocht naar Compostela. De aanbieding heeft alles wat een kans op slagen mogelijk maakt: een groep, begeleiding, de vluchten zijn geregeld, de logies voorzien en “slechts” 210 km verdeeld over negen stapdagen van Ponferrada naar Compostela. Ik hoef niet lang na te denken, ben meteen enthousiast. Já, dit wil ik! Negen dagen stappen. Het lijken stapdagen naar mezelf, de weg naar binnen, naar mijn unieke zelf. Die ben ik lang geleden kwijtgeraakt en ik loop vast op meerdere vlakken. Ik sta ook op een kantelpunt in mijn leven. Ik hik al langer aan tegen mijn baan als verpleegkundige en er is weer een hersentumor vastgesteld. Hoog tijd dus om ernstig in gesprek te gaan met mezelf, conclusies te trekken en een nieuwe route uit te stippelen.
Door wind, mist en regen
Daar staan we dan op 11 mei, acht vrouwen die elkaar niet of nauwelijks kennen, vertrekkensklaar. Heel verschillende persoonlijkheden met elk een eigen verhaal. Hoe verschillend onze motivatie ook is om deel te nemen, we hebben duidelijk één gemeenschappelijk doel: aankomen in Compostela. Voor mij een totaal nieuw gegeven. Ik ga zoveel dingen voor de eerste keer doen, besef ik: voor het eerst naar Spanje, georganiseerd reizen in groep, me laten begeleiden. En niet te vergeten: 210 km stappen, mét rugzak. Het angstzweet breekt me uit. Een venijnig stemmetje fluistert me in dat me dat misschien echt niet lukt. Ik beslis te redeneren als Pipi Langkous: ‘ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan’. Gelukkig is het zonnig in Ponferrada wanneer we aankomen en onze Credencial del Peregrino, het stempelboekje, afhalen. Maar ’s avonds begint het te regenen. Het is mei en het blijkt in de regio het natste voorjaar te zijn sinds 200 jaar. Wat zich de komende dagen zal vertalen in veel regen, grijze lucht, wind, mist, modder en wateroverlast. Van een uitdaging gesproken. Er zijn idyllischere manieren om een pelgrimstocht te lopen … Maar wellicht is het daarom een pelgrimstocht – om ook weerstanden te ontmoeten. En mooie momenten extra te appreciëren. Als na enkele dagen de zon doorbreekt, krijgen we wondermooie landschappen te zien en wordt het snel heel warm. Te warm was misschien ook weer niet ideaal geweest, met al dat stappen, bedenk ik me, en op zulke momenten verzoen ik me een stuk met de tegenstrijdigheden van het leven.
Elke dag een gedachte
Begeleidster Inge stelt voor om dagelijks te ontbijten om 7.15 en om 8.00 uur stipt te vertrekken. De voltallige groep reageert op een heel eigen manier, zonder veel woorden. We zijn vrij stipt, maar geven onszelf ook ruimte. Uiteindelijk ontbijten we om 7.30 en vertrekken uiterlijk om 8.30 uur. We starten elke dag met het trekken van een inspiratiekaart. Een gedachte om mee te nemen gedurende de dag. Hoe neutraal de boodschap ook is, ik merk dat de impact heel verschillend kan zijn voor ieder van ons, maar ook afhankelijk van hoe ik me voel. ‘Laat los en ontspan’ is zo’n gedachte. Die boodschap neem ik mee, wanneer we op de derde stapdag gezamenlijk beslissen om zonder rugzak te stappen. We doen een klim naar 1 337 meter. Het weer is druilerig, het bospad stijl en glibberig. Tegen het middaguur komt er mist opzetten. Ik loop helemaal achterop en raak uiteindelijk gescheiden van de groep. Kilometers wandel ik alleen, omhuld door dikke mist, volledig afgesloten van alles rond mij. Ik zie niks, ik hoor niks, ik kan me niet oriënteren. Ik voel me verloren, volledig afgescheiden van de wereld en dat geeft me een heel beklemmend gevoel. ‘Laat los en ontspan’. De gedachte aan de inspiratiekaart van vandaag maakt me boos. Van alle weersomstandigheden vind ik mist de meest angstaanjagende. De omgeving verdwijnt, ik ben op mezelf aangewezen en ik verkramp. Hoe kan ik me in ’s hemelsnaam ontspannen als ik niet weet waar ik ben? Volledig uitgeput kom ik aan bij de volgende stopplaats. Ik zie de anderen en begin prompt ontzettend hard te huilen. Ik weet echt niet waar ik het heb. Niks of niemand kan voor verlichting zorgen – ik begrijp mezelf niet eens meer.
Zorg dragen voor jezelf
‘Ik vind dat de rugzak na twee dagen al deel is gaan uitmaken van mezelf’, zegt Marie-Louise, die zichzelf aan de groep voorstelt als een ‘luxekip’ en iedereen moed blijft inspreken. ‘Ik voel me naakt zonder. Het is mijn huis geworden. Hij lijkt ook almaar minder te gaan wegen.’ Fijn voor haar, bedenk ik, maar mijn rugzak lijkt wel steeds zwaarder te wegen. Hij wordt me elke dag meer tot last. De fysieke klachten nemen de overhand: ik heb vermoeide benen, pijnlijke knieën en mijn rug zeurt. Vanaf stapdag vijf kies ik er dan ook voor om mijn rugzak vooruit te sturen van slaapplek naar slaapplek. ‘Ik ervaar lichtheid’, zei de kaart die ik vanochtend trok. Vandaag interpreteer ik de gedachte heel letterlijk. Alleen als ik goed voor mezelf zorg, kan ik verder gaan. Ook Susanne trekt een interessante kaart: ‘Als ik geen beperkingen had, wat zou me dat brengen?’ Ik zou het zelf niet weten. Zij anders wel. ‘Ik geniet van het buiten zijn, het onderweg zijn, van het niet piekeren maar mijmeren en – misschien vreemd – van de kick van het afzien’, bekent ze wanneer ik naast haar loop. ‘Ik ben ontroerd. En dankbaar; voor de pracht van het landschap, voor de kracht van mijn lichaam en voor de vrijheid die ik sinds lang weer voel. Als het zou kunnen, zou ik voor onbepaalde tijd verder stappen.’
Verder stappen. Mij overvalt het omgekeerde. Op dag acht stop ik in Melide terwijl de groep verder stapt. ‘Ik ben precies waar ik moet zijn’, zegt mijn dagkaart. En inderdaad. Ik neem tijd voor mezelf, om te schrijven, om alleen te zijn. Door het onderweg zijn weet ik niet meer of mijn hoofd vol of leeg is. Door vermoeidheid kom ik niet meer toe aan denken. De pen in mijn hand schrijft automatisch bladzijde na bladzijde vol. Er komt weer ruimte. In Casa Alongos wordt food from the heart geserveerd. De liefde is op deze plek gewoon tastbaar. Eigenares Concha vertelt hoe iedere bezoeker en pelgrim in haar eethuisje haar leven verrijkt. Het was een juiste beslissing om hier te stoppen. Voor de laatste 15 kilometer van vandaag neem ik een taxi. Die nacht slapen we in een refugio met z’n allen in een slaapzaal, zoals een echte pelgrim dat dagelijks doet. Slechte matrassen, prikkende dekens, snurkende mensen boven en onder je … Gelukkig ben ik zo moe dat ik lang voor de anderen inslaap.
Peptalk en humor
Na het avondeten sluiten we de dag zoals elke avond af met een beschouwing. Op zulke momenten valt het me pas echt op hoe verschillend ieder van ons omgaat met het onderweg zijn. Ieder bereikt op haar eigen tijdstip een breekpunt. Het is fijn om te kunnen delen wat in me omgaat, ook om te horen dat ik niet de enige ben die af te rekenen heeft met duiveltjes. Ik ben blij dat ik met deze groep reis. De sfeer blijft ontspannen en rustig. We hebben dezelfde pijn, we weten wat de ander voelt, we wisselen pijnstillers en spier- en andere zalfjes uit. Het schept een band. Ook tijdens de wandelingen hebben we kortere of langere gesprekken met elkaar, ook met Inge. Ze stapt mee door ons transformatieproces door middel van ‘moeilijke’ vragen waarbij ze bijna feilloos de vinger op de zere plek legt. Zoals in mijn geval: ‘Wat maakt dat je mist zo eng vindt?’ Pas na thuiskomst kan ik daar een antwoord op verzinnen. Ook de ontmoetingen met andere pelgrims die we tegenkomen, zijn de moeite. Er komen leuke contacten uit voort. Altijd is er wel een bemoedigend woord, peptalk, een luisterend oor, humor op maat. Hoe belabberd, moe en vies we ons ook voelen, altijd kan er gelachen worden. Ik geniet van hun aanwezigheid, al laat ik dat misschien te weinig merken. Door de pijn en de fysieke ongemakken die ik heb, sluit ik me steeds meer af.
Nadia, een van de medereizigsters die veel last heeft met haar rug, vertelt: ‘De camino leert me vooral grenzen verleggen, ondanks de lichamelijke pijn toch doorgaan, leren voelen wat mijn eigen tempo en ritme is en me niet aanpassen aan dat van anderen. One question at a time, blijft de barman van Refugio Vegatariano ook herhalen. Voor mij een eyeopener: die quote komt zo binnen, dat ik nu ook durf aan te geven dat ik niet meer opgejaagd wil worden.’ Wat zei haar kaart vanmorgen ook weer? ‘Ik laat me leiden door wat me plezier geeft’. Precies, die moet ik onthouden.
Een groot inzicht
Dag 9. We zijn er bijna, maar nog niet helemaal. ‘Van boven, van beneden, van binnen. Ik ontvang hulp’, zegt mijn kaart beloftevol. Ikzelf kom nog amper vooruit. Overal voel ik verkrampte spieren, pijnlijke gewrichten en mijn hoofd bonst. Opgeven is geen optie, dus ik blijf doorgaan. En dan komt Peter, een Duitse pelgrim met rugzak en 700 kilometer in de benen, naast me gehuppeld: ‘Come on, Kristien, you can do it. You make it to Santiago!’ Tot vandaag lach ik weer bij die gedachte. Zijn actie maakt mijn hele camino goed. En het lukt me inderdaad. Plots sta ik op het plein voor de basiliek. Vreemd genoeg voel ik geen opluchting, geen blijdschap omdat ik het gehaald heb. Integendeel, ik voel me boos, heel erg boos. Boos op mezelf, op de groep, op de hele wereld. Nooit in mijn leven ben ik zó over mijn (fysieke) grenzen gegaan. Nooit eerder ben ik zó diep in mijn reserves gedoken. Ik word misselijk van mezelf. ‘In mijn hart leeft het antwoord.’ De kaart van de dag galmt na in mijn hoofd. Diep in mijn hart weet ik wat deze camino me tijdens deze negen dagen heeft willen laten zien. Namelijk exact wat ik al mijn hele leven doe: mezelf voorbijlopen en blijven doorgaan ten koste van mijn gezondheid. Met nu en dan een hulpmiddeltje om de ergste pijn te verdoezelen. Vanaf nu kies ik voor mezelf. Ik maak een nieuwe start. Heel beangstigend, want kiezen voor mezelf heb ik nooit eerder gedaan, maar ik weet dat ik het kan. Mijn rugzak heb ik letterlijk en figuurlijk leeggemaakt. In mijn wandelschoenen heb ik bloemen geplant. Ik heb een gesprek aangevraagd om mijn job te stoppen en heb mijn ontslag gekregen. Zorgen voor anderen staat niet langer in mijn top vijf. Vanaf nu ga ik alleen nog maar doen waar ik blij van word. En ik ga verder schrijven aan het boek dat ik aan het schrijven ben, Luister naar me. Het is hoog tijd geworden om naar mezelf te luisteren.
Roept de camino jou ook? Inge Compen begeleidt jaarlijks pelgrimstochten, met ondersteunend coachingsprogramma, naar Santiago de Compostela. Speciaal voor vrouwen die op zoek zijn naar rust in hun hoofd, dichter bij zichzelf willen komen en al wandelend inzichten willen krijgen. Om de ervaring van de pelgrim wat te benaderen, kiest Inge er samen met de reisorganisatie voor om niet alleen overnachtingen te voorzien in hotels, maar ook in een pension en albergues, telkens in meerpersoonskamers – en neemt ze enkel kleine groepjes vrouwen mee. www.vrouwkracht.be/inspiratiereizen
