Authentiek zijn is worden wie je bent

Nerveus voor een date, sollicitatiegesprek, voordracht of pitch? Meestal krijg je dan van je omgeving de goede raad dat je “gewoon jezelf” moet zijn. Maar wat is dat eigenlijk? En hoe doe je dat, je eigen authentieke zelf zijn?

Tekst Manon Kluten

 

Het lijkt zo simpel: “gewoon” je authentieke zelf zijn. Maar als iemand je op de man of vrouw afvraagt wat dat voor jou betekent, zit de kans erin dat je het antwoord op zijn minst deels schuldig moet blijven. We weten wél dat je niet-authentiek leeft, wanneer je je vaak aanpast aan anderen en jezelf geregeld in een slecht passend keurslijf probeert te wringen. Gevolg: je komt niet volledig tot je recht en kunt jezelf gaandeweg kwijtraken. Met stress en ontevredenheid als resultaat. Ben je wel authentiek, dan voelt dat niet alleen fijn voor jezelf, maar wekt het ook bewondering van anderen op. Juist omdat je zo dicht bij jezelf staat, wat anderen ook van je denken. Iemand die zichzelf is, is geloofwaardiger, echter en betrouwbaarder, zo vinden we. En zo willen we natuurlijk allemaal zijn. Niet verwonderlijk dat trainingen, workshops, en boeken over hoe je authentiek wordt, bijzonder populair zijn. Er worden zelfs complete bedrijfstrainingen gegeven over hoe je een authentieke leider of manager kunt worden.

Jezelf zijn is moeilijk

Roos Vonk, auteur en hoogleraar sociale psychologie aan de Universiteit in Nijmegen, heeft onder andere zulke trainingen gegeven. Ze ziet daar een enorme paradox opduiken. Roos Vonk: ‘Ik begon mijn trainingen altijd met de vraag waarom deelnemers zo graag authentieker wilden worden. Als ze heel eerlijk nadachten, kwamen ze vaak tot de conclusie dat ze bijvoorbeeld meer impact wilden hebben, anderen wilden imponeren of betrouwbaarder wilden overkomen. Het grappige is dat dit soort effectbejag juist haaks staat op wat authenticiteit is. Als je authenticiteit inzet als trucje, ben je vooral bezig met wat we in de psychologie zelfrepresentatie noemen. Dat is een algemene term voor gedrag dat we inzetten om anderen te beïnvloeden. Het is strategisch gedrag en daarmee eigenlijk de tegenhanger van authenticiteit. Je wilt authentiek zijn omdat het je zelfrepresentatie ten goede komt, maar daarmee zit je meteen op het verkeerde spoor.’
Juich niet te vroeg. Ga niet te snel denken dat deze vlieger niet voor jou opgaat, omdat je geen manager of leider bent. Ook in je privéleven kan daar diezelfde zelfrepresentatie achter zitten. Bijvoorbeeld omdat je leuk gevonden wilt worden of meer impact wilt hebben. Roos Vonk: ‘We doen het allemaal: we zijn vaak bezig met in de smaak vallen, anderen behagen, en niet zeggen wat we écht denken. Alles om ervoor te zorgen dat de sfeer leuk blijft. Op een gegeven moment kun je dan helemaal klaar zijn met die focus op wat anderen vinden of van je denken. Want echt jezelf zijn is natuurlijk veel ontspannender. Maar tegelijkertijd is het het moeilijkste dat er is. Veel moeilijker nog dan die zelfrepresentatie, want moeite doen om in de smaak te vallen en pleasen gaat vaak vanzelf. Dat heb je jezelf namelijk aangeleerd, en het is je tweede natuur geworden. Het vraagt juist zelfoverwinning om het níét te doen.’

Met de billen bloot

Authentiek betekent dan ook niet dat je alleen nog maar dingen doet die je zelf wilt, zonder met anderen rekening te houden. Of dat je alles kunt zeggen wat je vindt, omdat je dan “helemaal jezelf bent”. Roos Vonk: ‘Dat is meer een soort primitieve, kinderlijke invulling ervan zonder zelfcontrole. Echt authentiek zijn – de volwassen invulling ervan – vraagt dat je eerst in contact komt met jezelf door je huiswerk te doen. Het betekent dat je telkens in situaties waarin je vindt dat je niet jezelf was, eerst aan zelfreflectie doet. Bijvoorbeeld als je bezig was met pleasen terwijl je dat eigenlijk niet wilde. Ga na wat er precies gebeurt op zo’n moment. Wat was je werkelijke verlangen? Wat wilde je bereiken? En vooral: wat zou er gebeuren als je niet had gepleased? Wordt het dan spannend of eng? Ben je bang voor wat mensen over jou gaan denken? Al die gevoelens die bij je opkomen, moet je eerst bij jezelf onderzoeken om authentieker te worden.’

LEES HET VOLLEDIGE ARTIKEL IN PSYCHOLOGIES, NU IN DE WINKEL …