Anja Meulenbelt: ‘Ik ben een grote voorstander van klagen’

Ze is blij met de nieuwe feministische golf, wijst erop dat geweld tegen vrouwen nog altijd een realiteit is en wil graag Trump bedanken omdat hij een wereldwijde protestactie heeft uitgelokt. Anja Meulenbelt, schrijfster en feministisch activiste, heeft een nieuw boek uit. Ze blikt terug én vooruit.

Tekst Carine Stevens – Foto Shutterstock

 

‘Ik zie een boel jonge vrouwen die eenzaam zijn en opboksen tegen onhaalbare ideaalbeelden. Er is een gebrek aan samenhorigheid en solidariteit’

(…)

Er wordt weleens geringschattend gedaan over die tweede feministische golf, die soms zelfs het klaagfeminisme wordt genoemd. Herken je dat?

AM: ‘Oh, maar ik ben een groot voorstander van klagen, hoor. Het is belangrijk om af en toe ongecensureerd te kunnen uiten wat je niet bevalt, wat tegenvalt of teleurstelt. Op een gegeven moment moet je er natuurlijk wel mee ophouden, kijken wat je eraan kan doen en verdergaan. Ik heb soms de indruk dat je tegenwoordig niet meer mag klagen; je krijgt dan meteen het verwijt dat je jezelf een slachtofferhouding aanmeet. Terwijl er echt wel situaties zijn waarin je alle recht hebt op klagen.’

Hebben jonge vrouwen van nu nog veel reden tot klagen? Of beter gezegd: in hoeverre is feminisme nog nodig in deze tijd?

AM: ‘Als je louter kijkt naar de resultaten, zou je misschien zeggen dat het feminisme vandaag overbodig is. Voor de wet zijn mannen en vrouwen gelijk. We zijn massaal de arbeidsmarkt opgegaan. We mogen studeren wat we willen. We worden niet meer ontslagen als we kinderen krijgen. We mogen trouwen met wie we willen, ook met iemand van hetzelfde geslacht. We kunnen kiezen of we kinderen nemen of niet. We kunnen ons leven inrichten zoals we dat zelf wensen. Maar dat alles heeft ook een keerzijde. Als vrouwen te horen krijgen dat ze alles kunnen bereiken als ze maar hard genoeg hun best doen, voelt het al snel aan als een persoonlijk falen als het niet loopt zoals je gewild had. Feminisme wordt vandaag beschouwd als het vinden van je persoonlijke levensstijl. Terwijl het in mijn tijd juist zo fijn was dat je niet alleen keek naar wat je moeilijk vond in je eigen leven, maar dat het gezien werd als een collectief probleem. En ja, we overdreven daar soms in, dat geef ik toe. We schoven alles op het kapitalisme en het patriarchaat, terwijl het soms gewoon onze eigen stommiteit was. (lacht)’

Welk effect heeft dat volgens jou op jonge vrouwen?

AM: ‘In dit neoliberale tijdperk wordt zoveel verantwoordelijkheid bij het individu gelegd dat er een gebrek ontstaat aan samenhorigheid en solidariteit. Ik zie alleszins een boel jonge vrouwen die eenzaam zijn en opboksen tegen onhaalbare ideaalbeelden. Los daarvan gaapt er nog altijd een grote kloof tussen droom en realiteit. Kijk naar het glazen plafond en de loonkloof. Kijk naar de rol- en taakverdeling die nog altijd vrij traditioneel is als er kinderen komen in een gezin. En ook al is er meer aandacht voor seksueel geweld tegen vrouwen sinds de jaren zeventig, het geweld zelf is niet afgenomen. Seksueel misbruik vindt vooral plaats in de privésfeer, door mannen die je kent. Zelf kom ik nog uit een tijd waarin het toegestaan was om “nee” te zeggen, maar sinds de seksuele revolutie lijkt dat moeilijker geworden. Als je als jonge vrouw een man mee naar huis neemt en hij doet dingen die je niet wilt, vraag je je toch af of het niet een beetje je eigen schuld is en wordt dat ook zo bekeken door je omgeving. Helaas. En we hebben het er niet of nauwelijks meer over. Tot er weer een of andere “zeg-nee”-hashtagactie komt, waarop duizenden en duizenden vrouwen reageren en eindelijk hun verhaal doen.’

Of tot er in de VS een president aan de macht komt die niet terugdeinst voor een paar seksistische uitspraken …

AM: ‘Ik heb laatst nog zitten denken dat we Donald Trump eigenlijk dankbaar moeten zijn, omdat hij zo’n enorme golf van collectieve verontwaardiging heeft losgemaakt. Toen op de dag na zijn inauguratie ruim drie miljoen mensen op straat kwamen in de Verenigde Staten, en nog eens anderhalf miljoen in de rest van de wereld, heeft mijn feministenhart gejuicht van blijdschap. Een mensenzee met veel vrouwen met roze pussy-mutsen, veel jonge gezinnen, veel mannen ook. En het allermooiste vond ik dat die manifestatie op gang was getrokken door vier vrouwen. Een hoopvol teken in barre tijden. Er beweegt weer iets. Het is ook opvallend dat jonge vrouwen zichzelf weer feministe durven noemen, iets wat de vorige generatie haast een scheldwoord vond, en dat er nieuwe boeken verschijnen en nieuwe initiatieven opduiken. Feminisme is weer chic en hip.’

(…)

Het volledige interview met Anja Meulenbelt vind je in de septembereditie van Psychologies magazine (2017)