Zijn we nog wel veilig?

Wat is volgens jou het moeilijkst aan die situatie: dat het op vertrouwde plekken gebeurt waar iedereen wel eens komt? Of dat het op elk moment kan toeslaan?
EdS: ‘Het moeilijkste is nu dat we ons gedrag – als we dat willen – alleen kunnen aanpassen aan de vorige dreiging, maar nooit aan wat nog komen zal. De cijfers van de Lotto van vorige week kan je gemakkelijk vinden, maar niet wat de cijfers voor de volgende trekking zullen zijn. Mensen zeggen nu massaal hun geplande vakantie af en voelen zich huiverachtig bij het nemen van de metro of een vliegtuig op Zaventem. Maar terreur is per definitie een kat- en muisspel waarbij terroristen hun doelen voortdurend verleggen en onverwacht overal kunnen toeslaan. Dat maakt het zo moeilijk om voorbereid te zijn.’
Hoe kan je je wapenen tegen de angst om continu bedreigd te zijn?
EdS: ‘De enige remedie is het aangaan van de confrontatie met dingen die angst oproepen. Mensen moeten desnoods in groep weer die dingen doen die ze als gevaarlijk ervaren. We moeten de emoties van geschoktheid, verdriet, angst, wanhoop en ontreddering spreiden over alle beschikbare schouders. En samen de rug rechten. Als we gaan vermijden, zal de angst alleen nog toenemen, dat weten we uit theorieën in verband met conditioneren: vermijdingsgedrag werkt altijd bekrachtigend en het gestelde gedrag riskeert nog toe te nemen.’
Is er iets in onze westerse mind dat maakt dat we het extra moeilijk hebben om met dat alles om te gaan?
EdS: ‘Het is natuurlijk zo dat we al lange tijd in vrede leven. Daardoor werd zelfs het bestaan van het leger en speciale eenheden regelmatig in vraag gesteld. Of dat wel nodig was? Er was immers geen dreiging die de hoge uitgaven voor veiligheid kon verantwoorden. Onze levensstandaard heeft ervoor gezorgd dat we al geschokt zijn als we met enkele slachtoffers geconfronteerd worden. We staan er niet bij stil dat er over de hele wereld elke dag bomaanslagen plaatsvinden en in onze kranten is dat maar een fait divers. Daardoor zijn we in slaap gewiegd en terechtgekomen in een soort van low or no casualty samenleving. We zijn dus zeker niet gradueel voorbereid geweest op de plotse gruwel en de grootschaligheid van deze aanslagen.’
Hoe kunnen we omgaan met wat er gebeurd is?
EdS: ‘Behou je routine. Laat je niet van je stuk brengen. Blijf buitenkomen. Praat erover met je kinderen en geef duiding in functie van hun intellectuele ontwikkeling. Deze aanslagen moeten ook gebruikt worden om eindelijk bruggen te gaan leggen over de kloven die minderheden binnen onze samenleving van elkaar scheiden. De rangen sluiten en over culturen en godsdiensten heen werken naar een leefmodel dat gebaseerd is op onderling respect, non-discriminatie en mededogen. Voor ons Belgen is het ook nieuw om uit onze hoek te komen en recht te staan. We zijn als klein land in ons verleden altijd bezet geweest door grotere mogendheden die onze ontplooiing beknotten. We kunnen die verwerpelijke aanslagen van ons afschudden om van onder dat juk weg te komen en onze kosmopolitische identiteit te benadrukken. Zoals in het liedje van de Rode Duivels: “Tous ensemble”…’