Worden we allemaal armer (of juist rijker)?

Trek-uw-plansamenleving

Experts zoals Bea Cantillon, Vlaanderens armoedespecialist bij uitstek, waarschuwde in de lente al voor een trek-uw-plansamenleving en een verdere afbraak van de verzorgingsstaat, die er decennia voor heeft gezorgd dat wie niet mee kon toch een zekere bestaanszekerheid en bescherming genoot. Ze verwijst daarbij naar de besparingen bij de overheid, de indexsprong (waardoor de lonen, pensioenen en uitkeringen gedurende een bepaalde periode niet meer aangepast worden aan de stijgende levensduurte, met een verlies van koopkracht tot gevolg, nvdr), de hogere btw, de duurdere energie en een resem andere besparingsmaatregelen. En naar een hardere maatschappij met meer ongelijkheid naar Amerikaans model – wat ook blijkt uit het steeds grotere succes van de voedselbanken en sociale restaurants. Neem bijvoorbeeld Ursula (47). Ze is alleenstaand en heeft haar hele leven gewerkt. Van wat ze verdiende kon ze comfortabel leven. Drie jaar geleden stortte ze fysiek plots in. Diagnose: een combinatie van fybromyalgie en chronischevermoeidheidssyndroom. Werken werd onmogelijk. Sindsdien moet ze het rooien met een uitkering van 1 300 euro per maand, waarvan ze ook haar huur, haar behandelingen en aanvullende medicatie moet betalen. ‘Gelukkig is er niet ver van waar ik woon het sociaal restaurant – of zoals het tegenwoordig wordt genoemd: het buurtrestaurant – De 7 Schaken, waar je een warme maaltijd kan krijgen voor 8 euro. Mijn andere voedingsproducten koop ik in de Aldi of van de witte producten. Een kappersbeurt stel ik zolang mogelijk uit. Met het sober leven op zich heb ik geen probleem,’ zegt ze nog, ‘wel met het gevoel dat je je voortdurend moet verantwoorden tegenover anderen.’

Het is gauw gebeurd

Bea Cantillon wijst in een interview op de gevaren van de groeiende ongelijkheid in ons land. Volgens haar gegevens leeft momenteel 15,5 % van de bevolking in armoede en is er maar liefst 18,8 % kinderarmoede. De Europese statistiekdienst Eurostat meldde op 30 mei dat in de Belgische steden maar liefst 28,6 % van de stadsbevolking in armoederisico leeft of het risico loopt op sociale uitsluiting. Goed voor 908 000 mensen en een cijfer dat aanzienlijk hoger is dan dat van onze buurlanden. In de Europese Unie ligt enkel in Griekenland (34,1 %) en Bulgarije (30 %) dat risico nog hoger. Heel wat mensen beleven het aan den lijve. Werner en Freeke, bijvoorbeeld, die beiden in de entertainmentbusiness werkten en niks tekortkwamen. Werner (44): ‘Na jaren hard werken zat ik plots opgescheept met een burn-out, die uitmondde in een serieuze depressie. Ik stelde alles wat ik tot dan toe gedaan had in vraag, mijn leven zoals ik dat kende kwam op losse schroeven te staan. Na driekwart jaar werd mijn partner ook verliefd op iemand anders. Dat was erg pijnlijk, maar ondertussen schieten we opnieuw goed op met elkaar. Mijn ex en haar nieuwe vriend vormen ondertussen al een tijdje een nieuw samengesteld gezin, met onze twee kinderen en zijn twee kinderen uit een vorige relatie. Maar ook hij verloor een poosje geleden zijn baan omwille van een reorganisatie op het werk. Dat maakt dat zij het ook niet breed hebben. We hebben co-ouderschap over onze kinderen in een goede verstandhouding. Maar mijn aandeel van de kosten voor de kinderen én mijn eigen kosten betalen, op basis van een ziekte-uitkering die ondertussen is teruggevallen tot 60 % van mijn laatste brutoloon, wordt almaar moeilijker. Sowieso betekent het flink de broeksriem aanhalen en besparen op dingen die je vroeger als vanzelfsprekend beschouwde, zoals uitjes, etentjes en reizen. Ik hoop dat ik snel weer beter ben en opnieuw aan de slag kan, want dit is echt niet vol te houden.’ Een scheiding, een burn-out, een ziekte, een ontslag … het is gauw gebeurd. Resultaat van die evolutie is dat de middenklasse, traditioneel de ruggengraat van de samenleving, steeds meer verdwijnt. De almaar groeiende groep freelancers, alleenstaande ouders, kleine zelfstandigen, langdurig zieken, studenten, gepensioneerden: steeds meer mensen hebben het moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen en dreigen door de mazen van het net te glippen.