Zo beschermen we ons zelfbeeld

 

‘Door onze afweermechanismen aan te pakken, kunnen we ons weer echt verbonden voelen met anderen’ Elaine Aron, onderzoekster en auteur

Onveilige hechting

Hoe die primitieve afweermechanismen ontstaan? Ze komen vooral voor bij mensen met een onveilige hechting, zegt Roxane Rakic, en volgens onderzoek is dat zo’n 40 % van de bevolking. Doordat als kind hun behoefte aan aandacht, veiligheid en vertrouwen door hun ouders niet of niet genoeg werd ingevuld, hebben ze hun identiteit niet helemaal kunnen ontwikkelen – vandaar het woord ‘onrijp’. Om zich staande te houden zijn ze onbewust bepaalde mechanismen gaan aanwenden, die toen werkten, maar die ze als volwassene nog altijd gebruiken. Roxane Rakic: ‘Iemand die aan splitting doet, heeft bijvoorbeeld vaak een ouder gehad die de ene keer gezellig en de andere keer agressief uit de hoek kwam. Voor een kind is zoiets onverenigbaar, het kan dat dubbele niet incasseren. Door te splitten, een opdeling in “oké” en “niet oké” te maken, overleeft het kind psychologisch. Als volwassene zal zo iemand de neiging hebben om anderen in die zwart-wittermen te bekijken.’ Volgens Elaine Aron, de bekende onderzoeker naar hoogsensitiviteit en auteur van De kracht van zelfwaardering, is er daarnaast nog een groep die dikwijls gebruikmaakt van primitieve afweermechanismen: mensen die minderwaardigheidsgevoelens hebben door verlieservaringen, of doordat ze in sociale situaties onderaan de pikorde stonden, of door een afwijkend uiterlijk of een handicap. Ook zij willen zichzelf beschermen tegen ondermijnende emoties zoals teleurstelling, angsten en verdriet en reageren vaak met onbewuste verdedigingsstrategieën.

Geen echte verbinding meer

Al hebben primitieve afweermechanismen hun functie, ze kunnen een grote belemmering vormen. Ze staan je persoonlijke ontwikkeling in de weg en zorgen voor veel innerlijke onrust. Constant proberen om via allerlei kunstgrepen je zelfbeeld te handhaven kost veel energie. Als je je na een opmerking van een collega meteen waardeloos voelt, dan moet je geest namelijk flink aan de slag om die pijn de kop in te drukken. Dikwijls resulteert dat in scheve verhoudingen, want de kans is groot dat je om je zelfbeeld te beschermen je collega toebijt dat haar werk ook niet altijd perfect is.
Een van de belangrijkste negatieve gevolgen van primitieve afweermechanismen is dat je relaties eronder lijden. Volgens Elaine Aron verhinderen primitieve afweermechanismen ons vooral om ons echt verbonden te voelen met anderen. Als een vriendin vertelt over haar promotie en jij – om je ego op te poetsen – daarbij denkt: zoveel talent heeft ze niet, dan verhinder je dat je de band met haar verdiept. Bij de extremere strategieën, zoals anderen beschuldigen, de eigen tekortkomingen op anderen projecteren of anderen bij de minste fout afschrijven, leidt dat niet enkel tot een tijdelijk verlies van connectie, maar soms tot blijvend gebroken relaties.

(…)

Lees het volledige artikel in het juninummer van Psychologies en ontdek de vier meest voorkomende afweermechanismen (en hoe je daar het best mee omgaat – bij een ander én jezelf).