Opgroeien zonder school, hoe zou dat zijn?

Dat de huidige scholen te weinig aangepast zijn aan wat de toekomst van onze kinderen zal vragen wordt wel vaker opgemerkt. Om tot nieuwe wegen te inspireren zijn nieuwe stemmen en pistes nodig. Zo droomt filosoof Johan Van Eeckhout in zijn nieuwe boek Leven zonder schoolvan een maatschappij waarin scholing niet langer verplicht is en er ruimte komt voor spontaan leren. We stellen hem een paar rake vragen.

Tekst: Katrien Elen – Beeld: Shutterstock

 ‘Een dolfinarium bereidt ons toch ook niet voor op de oceaan?’

Vanwaar komt het idee om leren los te koppelen van de school?

Johan Van Eeckhout: ’Er is geen enkel moment in ons leven dat we zo veel kennis opdoen als in de voorschoolse periode. Tijdens die jaren leren kinderen explosief veel, dankzij hun nieuwsgierige houding en zonder enige vorm van onderwijs. Ze hebben nog geen angst om fouten te maken. In Engeland bleek zelfs dat toen de leeftijd van de leerplicht werd verhoogd, kinderen beter konden lezen en schrijven. Deze kinderen hadden langer het spoor van hun interesse gevolgd.’

Leren begint dus bij het volgen van onze interesses?

JVE: ‘Ja, kinderen leren veel meer als hun eigen waarneming en invraagstelling ertoe doen. Op school wordt dit spontane leren voortdurend onderbroken. De dagindeling is kunstmatig opgedeeld in blokken en leerkrachten wijden ongevraagd uit over thema’s die de kinderen niet interesseren. Het resultaat is verveling en desinteresse. Als kinderen daarentegen hun interesses kunnen volgen, kunnen ze zich verrassend genoeg vaak uren onafgebroken concentreren. Zo kan ontscholing een oplossing bieden voor veel leer- en gedragsstoornissen.’

Jij zou de school helemaal afschaffen?

JVE: ‘Ja, de dwang is totaal problematisch. In alle sectoren is er vrije concurrentie behalve op het vlak van kenniswerving. Als er geen school- of leerplicht is, zal een school moeten bewijzen dat ze interessant genoeg is. En ik vrees dat kinderen in dat geval de wijde wereld zullen verkiezen boven het klaslokaal. De school claimt dat ze ons voorbereidt op het echte leven, maar is volledig artificieel. Ze haalt jongeren net weg uit de wereld waarin ze echte ervaringen kunnen opdoen. Een dolfinarium bereidt ons toch ook niet voor op de oceaan?’

Vraagt ontscholing niet erg veel van ouders? Ze moeten ook de juiste leerbronnen kunnen vinden voor hun kind, onderweg.

JVE: ‘Ontscholing daagt ons uit, omdat we in het begeleiden van kinderen vaak schoolse reflexen hebben. Als ouder moet je jezelf opnieuw gaan zien als lerende mens die van zijn kinderen niet langer een leerobject maakt. Dat vraagt vertrouwen in het leervermogen van kinderen. Praktisch gezien moet je natuurlijk ook ondersteuning en opvang kunnen bieden. Verder moet je een beroep kunnen doen op een netwerk van mensen met vaardigheden en kennis die ervoor zorgen dat de kinderen die ze iets aanleren zo snel mogelijk hun gelijke worden.’