Wees je brein te slim af

‘De ultieme reptielenshow? Het televisieprogramma De zevende dag. Daar zie je elke week een aantal reptielen met elkaar in discussie gaan tot het eind en ook daarna, overtuigd van het eigen grote gelijk’

Een van de conclusies van je boek is: we zijn niet de rationele wezens die we denken te zijn. Is dat zo erg?

L.S.: ‘Nee, erg is dat niet. Maar we beschouwen ons zo graag als weldenkende en verlichte geesten. Cogito ergo sum, zoals Descartes zei. Terwijl dit sterk gerelativeerd moet worden. Dat wilde ik graag duidelijk maken, zonder te veroordelen. Een gewaarschuwd mens is er twee waard.’

Heb je dan zelf in de hand met welk breindeel je reageert op een situatie?

L.S.: ‘Het begint met bewustwording. Je kan irrationele en onproductieve gedachten inderdaad opsporen en vervangen door gedachten die kwaliteit toevoegen aan je leven. Bij belangrijke beslissingen kan je maar beter goed gegeten en geslapen hebben en ontspannen zijn, want het reptielenbrein probeert sowieso over te nemen.

Inzicht in de sluipwegen naar irrationaliteit kan daarbij helpen. Als je een auto wil kopen en de verkoper nodigt je uit om in de auto plaats te nemen voor een proefritje, doet hij dat omdat hij weet: zo wordt de auto voor deze kandidaat-koper een territorium dat veroverd moet worden. Hetzelfde gebeurt in de supermarkt, waar marketeers ervoor zorgen dat je je laat verleiden tot impulsaankopen door aanbiedingen en kortingen die er geen zijn. Als je dat weet, trap je er minder snel in.’

We zijn soms allemaal nog een beetje reptiel?

L.S.: ‘Klopt. En weet je wat voor mij de ultieme reptielenshow is? Het televisieprogramma De zevende dag. Daar zie je elke week opnieuw een aantal reptielen naast elkaar zitten en met elkaar in discussie gaan, elk overtuigd van het eigen grote gelijk. Om na afloop van het gesprek nog meer op hun standpunt te staan dan ervoor. Daar zie je hoe weinig zin het heeft om te discussiëren met een persoon die in zijn reptielenbrein zit.

Mijn devies luidt: praat nooit tegen een reptiel, want dat heeft weinig zin. Hij of zij heeft nu geen oren naar zinnige argumenten en verstandige adviezen. Het is beter om een reptiel te laten afkoelen en het gesprek op een later moment te hervatten. In de hoop dat het mensenbrein dan aan zet is.’

Meer lezen?

Waarom wij vreemdgaan en parachutespringen. Ons onbegrijpelijke brein, door Luc Swinnen (Van Halewyck, 2018)