Zelfzorg: wat doet jou floreren?

Bij zelfzorg denken we aan geurige baden en fijne bodylotions. Maar het gaat om iets wezenlijkers: weten wie je bent, wat jij nodig hebt en wat jou doet sprankelen. Experts vertellen hoe je dat ontdekt en hoe je het in je leven kunt inbouwen.

Tekst Hade Wouters

Op Instagram geeft #selfcare alleen al, zonder de afgeleiden ervan, meer dan 35 miljoen resultaten. Als je doorklikt, kom je in een wereld van quotes, peptalk, bruisballen en verzorgingsproducten terecht. De zelfzorg zoals we die daar zien, lijkt vooral te bestaan uit zelfverwennerij. Hard gewerkt? Neem een lekker badje. Stressvolle periode? Boek een massage! Vermoeid? Ga een dagje naar de sauna. Allemaal leuk en wel, maar soms zijn dit ook maar pleisters op een zere wonde. Het is dan de vraag hoe we op een meer fundamenteel niveau beter voor onszelf kunnen zorgen.

‘Als je zulke keuzes maakt terwijl je je niet goed in je vel voelt, dan kan selfcare een vulactiviteit worden,’ zegt Marc Buelens, organisatiepsycholoog, professor aan de Universiteit Gent en co-auteur van Beter Zorgen voor jezelf. ‘Je moet nog meer “genieten” van massages, koffietjes, citytrips. Maar na zo’n vulactiviteit voel je je mogelijk nog minder goed in je vel omdat je niets aan de onderliggende oorzaak hebt gedaan. Er kan dan een verslavende cirkel ontstaan: je geeft te veel geld uit aan zo’n quick fix of je hebt een ongezonde keuze gemaakt. Daardoor voel je je weer slecht, wat je opnieuw gaat compenseren met een andere quick fix die niets wezenlijks verandert.’

Een typisch voorbeeld hiervan vinden we in de literatuur: madame Bovary die in een verkeerd huwelijk is gesukkeld en overal compensatie zoekt: korte avontuurtjes, minnaars, geldverslindende koopjes.’
Ook Paul Verhaeghe, professor klinische psychologie en psychoanalyse aan de Universiteit Gent en auteur van enkele boeken over maatschappelijke tendenzen heeft bedenkingen bij de term “zelfzorg”. ‘Een van de belangrijkste oorzaken van burn-out, depressie en in het algemeen het zich niet oké voelen, is een maatschappij die al een paar decennia de boodschap meegeeft dat perfectie bereikbaar is, als je je maar voldoende inspant. Dat wordt dan voorgesteld als een vorm van “zelfzorg”, terwijl het juist het tegenovergestelde is: het duwt ons nog veel meer in de richting van verplichte idealen. Bovendien wordt er een koppeling gemaakt met het commerciële: je moet die en die spullen kopen, je moet die en die activiteiten doen, “je bent dat aan jezelf verplicht”.’ Paul Verhaeghe vindt dan ook dat verplichte zelfzorg veel schade berokkent. ‘Het is de zoveelste verplichting geworden om “erbij te horen”. Met als gevolg het tegenovergestelde: je zorgt juist niet goed voor jezelf. Want die vercommercialiseerde dingen gaan dragen bij tot een algemeen gevoel dat het nooit genoeg is, dat jij nooit genoeg bent.’

LEES VERDER IN PSYCHOLOGIES, NU IN DE WINKEL …