Is meditatie goed voor iedereen?

Grote mildheid

Wat dan de juiste, realistische manier is om aan meditatie te doen? Volgens Maex is het vooral belangrijk om te beseffen dat er dingen naar boven kunnen komen en dat je nooit van tevoren kan weten wat die zullen zijn. Hij vindt dat we af moeten van het idee dat mediteren je per definitie op wolkjes zal doen lopen. ‘De moeite die ik heb met de meditatiehype, wellnessretreats en met sommige bladen is dat ze voortdurend hameren op het geluksgevoel dat meditatie je zal opleveren’, meent hij. ‘Soms geeft mediteren je een goed gevoel, maar soms ook niet. Meditatie is geen speelgoed: het kan soms heel zwaar zijn. Het leven heeft prettige en onprettige aspecten en als je dan met aandacht op je diepste gevoelens inzoomt, dan kan je beide kanten tegenkomen. Dat is logisch en onvermijdelijk. Zelf heb ik ook retraites meegemaakt waarbij ik heel veel verdriet en woede bij mezelf ontdekte. Daar moet je op voorbereid zijn, om er dan vervolgens met grote mildheid en mededogen naar te kijken.’

Behalve zelf juistere verwachtingen hebben over meditatie en minder aangename gewaarwordingen ook in te calculeren, is goede begeleiding van het grootste belang. Zo is het essentieel dat je een training of retraite uitkiest waarbij de begeleider zijn agenda vrij houdt voor persoonlijke consults en ervaring heeft met deelnemers die opeens overspoeld worden door zaken waar ze lange tijd niet bij stilgestaan hebben. Zoiets komt namelijk regelmatig voor, zegt Maex, en dat moet dan ook de nodige ruimte en omkadering kunnen krijgen. ‘Trainers of retraites die mensen in het diepe gooien en dan toekijken wie zwemt of verdrinkt bestaan jammer genoeg, maar zijn niet oké. Waar het om gaat is dat je als trainer mensen genoeg vertrouwen kan geven: in zichzelf, het proces en dat ze alles aankunnen wat bovenkomt. Die zorg en veiligheid moeten gewaarborgd zijn.’

 

Verkeerde ideeën

Op de vraag of meditatie heilzaam is voor iedereen, antwoordt Edel Maex met een beslist ‘nee, zeker niet’. In de intakegesprekken voor zijn trainingen raadt hij het ten stelligste af aan mensen met acute depressies of psychoses en aan mensen met trauma’s waar ze nog nooit over gepraat hebben. Mensen met een acute depressie zijn te ver weg om op dat moment al iets met mindfulness te kunnen, zegt hij. ‘Als je ligt te spartelen om boven water te blijven, is het niet het goede moment om een nieuwe zwemslag te leren, ook al zou je er in principe baat bij hebben.’ Voor mensen die aan het herstellen zijn van een depressie is mindfulness dan weer wel een bewezen doeltreffende therapie, vooral om herval te voorkomen. Er is ook ervaring met mindfulness bij psychoses, maar omdat die aandoening zulke specifieke problemen inhoudt, raadt Maex aan om het in speciaal daarop voorziene groepen te beoefenen. En dan zijn er de mensen die erg in de knoop liggen met wat ze in hun leven hebben meegemaakt. Die bijvoorbeeld in hun jeugd trauma’s hebben opgelopen en die zo diep begraven hebben dat ze er nauwelijks of niet over kunnen praten. Ook voor hen is meditatie meestal niet geschikt, zegt Maex. ‘Ze riskeren namelijk dat er opeens een heleboel pijnlijke herinneringen op hen af komen waar ze geen blijf mee weten. Zulke mensen raad ik aan om eerst een paar gesprekken te hebben met een therapeut en om later, in overleg met hun therapeut, terug te komen.’ Naast het feit dat hij sommigen afraadt om op dat moment met mediteren te beginnen, maakt Maex het ook mee dat mensen tijdens het intakegesprek zelf beslissen dat het niks voor hen is. ‘Dikwijls zijn dat mensen die foutieve ideeën over mindfulness hebben. Ze denken bijvoorbeeld dat het om een soort alternatieve pil gaat en dat je gewoon moet wachten tot het iets met je doet. Maar dan kan je heel lang wachten. Want bij mindfulness krijg je wel technieken aangereikt, maar je moet het wel zélf doen.’

 

Meer lezen?

– Leren mediteren – De stilte opzoeken, Edel Maex (Lannoo, 2016)

– blog www.levenindemaalstroom.be van Edel Maex: ‘Is mediteren gevaarlijk?’