Ook in de greep van klimaatangst?

‘Ik vertrouw erop dat we zullen kunnen blijven doen waar we echt belang aan hechten. Maar dan moeten we wel praten over die keuzes en, zonder schuldgevoel, onze toekomst plannen’ Matthew Adams, hoogleraar psychologie

‘Veel gewoontes en pleziertjes zullen we inderdaad moeten opofferen’, gaat Capron verder. ‘Denk maar aan citytrips, of een weekje naar de zon met een lagekostenvliegtuigmaatschappij. Ik ben daar ook mee gestopt want het was niet meer compatibel met mijn engagement. Dat voelt aan als een offer, inderdaad. Maar, en dat is belangrijker, er komen echt andere fijne ontdekkingen voor in de plaats die jou helemaal in overeenstemming brengen met je innerlijke verlangen en je innerlijke vrede bevorderen. Het gevoel om niet meer “losgekoppeld” te zijn van de bredere context, is zoveel meer waard. Je ervaart een soort van volledigheid, van rechtvaardigheid ook. Dat vraagt wat werk met jezelf, ja. Al dan niet samen met een therapeut.’

Het belang van rust

Naarmate de klimaatcrisis dichterbij komt, lijkt de keuze tussen ontkenning of schuldgevoel steeds scherper te worden, schreef hoogleraar psychologie Matthew Adams onlangs in een opiniestuk op The Conversation. ‘Misschien reageer je net als ik en hecht je belang aan de klimaatverandering; je wil je correct gedragen, zonder andere levens in gevaar te brengen of huizen en habitats te beschadigen. Misschien ben je bang om na te denken over wat er al verloren is gegaan of wat er zal gebeuren als de crisis nog erger wordt. Of bang van wat er je gevraagd zal worden om op te offeren. Voeg daarbij nog wat bestaand schuldgevoel en je kan snel in de verdediging gaan, bewust of niet, en jezelf vertellen dat anderen nog meer verantwoordelijk zijn, dat we niets kunnen doen en dat alle andere mensen toch gewoon verder lijken te doen zoals ze bezig waren. Naarmate de crisis scherper wordt en de muren dichterbij komen, is de kans groot dat je die verdediging nog opvoert.’

Adams beweert niet dat hij kant-en-klare antwoorden heeft, maar hij heeft wel vertrouwen dat we manieren kunnen vinden om te blijven doen waar we echt belang aan hechten, ‘voor onszelf, elkaar, en de plekken waar we leven. Maar dan moeten we wel praten over die keuzes en, zonder schuldgevoel, onze toekomst gaan plannen.’

‘Het klopt dat we daarin allemaal een verantwoordelijkheid hebben’, zegt Capron. ‘Het geeft me veel kracht dat ik mij kan omringen met mensen die hun boosheid uiteindelijk weten om te zetten in een positief gevoel van verantwoordelijkheid en actie. Ook het jeugdige klimaatprotest vind ik een goede zaak. Je zou kunnen denken dat die kinderen eigenlijk nog te jong zijn om zich al zorgen te moeten maken. Maar het is gezond dat ze zich uiten en dat ze dat samen in groep doen. Dat het niet meerbusiness as usual kan zijn, hebben zij goed begrepen. ‘Het is wel belangrijk dat we ook af en toe nog “stop” mogen zeggen’, wil Capron nog meegeven. ‘Zeker voor mensen die heel actief zijn, is het belangrijk om een juist evenwicht te vinden tussen handelen en jezelf rust gunnen. Het is belangrijk om contact te vinden met de aarde, met de natuur, maar ook met je eigen lichaam. Soms kan klimaatactie overrompelend zijn en dan moet je voldoende zorg dragen voor jezelf. Een simpele wandeling in het bos of op het strand en genieten van al wat je ziet, zonder je zorgen te maken, moet echt nog mogelijk zijn. Dat evenwicht tussen de natuur, je omgeving en jezelf is essentieel en moet je elke dag opnieuw leren bewaken.’