Dirk De Wachter: ‘De kunst is om ook een beetje ongelukkig te kunnen zijn’

Psychiater Dirk De Wachter, ook diensthoofd systeem- en gezinstherapie aan het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven, geeft weer een boek uit. En dat is altijd iets om naar uit te kijken. Want als er iemand is die het échte mooie en breekbare tussen mensen stimuleert en een pleidooi voert voor echtheid, dan is hij het wel.

Tekst: Anne Wislez – Beeld: Marleen Daniëls 

‘Focussen op ongelukkigheid, pessimistisch? Juist niét! Ik denk dat liefde en vriendschap daarmee gebaat is’

De kunst om een klein beetje ongelukkig te zijn is inmiddels een van je handelsmerken geworden. Hoe is dat gekomen?

Dirk De Wachter: ‘Ja, dat blijkt inderdaad zo. Ik heb ook best wat andere dingen gezegd, maar het ene sluit al wat meer aan bij het grote publiek dan het andere. De basis van dit boek ligt bij de vraag van Confituur Boekhandels om naar aanleiding van de maand van de filosofie gevraagd een essay te schrijven. Ik schreef dat over de kunst van het ongelukkig zijn. Dat bleek onmiddellijk uitverkocht. Mensen willen daar dus blijkbaar iets over horen. Mijn uitgever zag er een boek in.’

Herinner je je het moment nog waarin dat gegeven van ongelukkigheid je voor het eerst echt trof?

DDW: ‘Ja, eigenlijk wel. In mijn boek Borderline Times geef ik natuurlijk al aan dat onze maatschappij niet altijd zo glad draait als we wel zouden willen en dat er hier en daar toch zaken moeilijk gaan waar we onze ogen niet voor mogen sluiten. We moeten daar iets aan doen. Indignez-vous, engagez-vous, dat was ook mijn pleidooi. Wat ik nu heb geschreven sluit daarbij aan.

Er is veel te doen rond geluk, methodes om nog gelukkiger te worden dan we al zijn. Een man die ik daar nogal veel over hoorde praten, belandde op een dag bij mij en zei dat hij het erg moeilijk had. Die paradox deed me nadenken. Wat is dat toch dat we zo gespleten leven? In de openbaarheid moet alles fantastisch en leuk en jong en mooi en slim en onkwetsbaar zijn. Maar dat kan niet. Als psychiater besef ik dat maar al te goed: het leven is gewoon af en toe lastig. Ook als je het goed stelt en veel geluk hebt. Er is altijd wel wat, met je kinderen, je gezondheid …. De kunst van het leven is niet zozeer om gelukkig zijn – dat kunnen we wel. Koop gewoon een Bongobon, zeg ik dan altijd een beetje onnozel. (lacht) Maar het is het ongelukkigheid leven wat een ware kunst is.’

‘Het leven is gewoon af en toe lastig’

Focussen op ongelukkigheid. Is dat niet een wat pessimistisch discours?

DDW: ‘In mijn ogen juist niet. Ik vind het een optimistische visie! Ik denk zeker niet dat we allemaal ongelukkig zijn. Alleen is het leven af en toe wat lastig, dat kan niet anders, en ik zie dat het onze relaties deugd doet, als we dat durven uitspreken. Juist als we die ongelukkigheid kunnen delen en daar iets mee kunnen doen met onze medemensen, onze geliefden, ontstaat er verbinding. Juist in het kunnen delen van het ongelukkig zijn, in het daar niet van weglopen maar erover durven spreken, ontstaat de wezenlijkheid van de liefde. Daar heb ik in mijn boek over Liefde ook al wel wat over geschreven. Al mijn boeken sluiten op elkaar aan. Ik zeg ook helemaal niets nieuws, maar blijkbaar horen mensen het toch nog eens graag van een professor.’

Blijkbaar willen mensen eens officieel ongelukkig mogen zijn.

DDW: ‘Blijkbaar. Op de nieuwe media zien we alles over leuke vakanties en weekendjes en blitse maaltijden. Ik wil hiermee de nieuwe media niet aanvallen. Maar het is een uitnodiging om te spreken over de lastigheden, omdat ik denk dat de vriendschap en liefde daarmee gebaat is.’

Moeten we onze ongelukkigheid ook op sociale media gooien, of juist niet?

DDW: ‘Ik pleit er niet voor om dit zomaar in de openbare ruimte te gooien of op Instagram te zetten. Hoewel ik oprecht zie dat als sommige BV’s laten weten dat ze het niet makkelijk hebben gehad, dat veel doet. Als zo’n knappe succesvolle man als Bart Schols een kwetsbare kant blijkt te hebben, dan vind ik dat juist weer goed dat hij dat durft publiek te maken. Toch vind ik niet dat iedereen dat moet gaan doen. Mijn boodschap is om dat in eerste instantie te delen met de mensen die we graag hebben en die ons vertrouwen waard zijn. Mensen die luisteren. Laten we daar ook plaats hebben voor het verdriet. Ook, zeg ik, want mensen mogen zich natuurlijk heel erg amuseren, ze mogen nog altijd op vakantie gaan – zelfs af en toe met het vliegtuig.‘ (lacht)