Hoe ga je beter om met je dementerende ouder?

‘Als kind of familie van mensen met dementie wil je vasthouden, maar juist daardoor verlies je’ – Sarah Blom, dementie- en ouderenpsycholoog

Mevrouw Meter loopt naakt door de ontbijtzaal, mevrouw Brink roept de hele dag, meneer Polak loopt lastig als verpleegsters zijn vrouw beter verzorgen dan hij. Welkom in de wereld van dementie- en ouderenpsycholoog Sarah Blom. We hebben het doorgaans moeilijk met dementerende mensen. Vanwege het aftakelingsproces, maar ook door hun ‘moeilijk’ gedrag. Vier jaar geleden besloot Sarah Blom samen met haar familie van psychologen en theatermakers op basis van hun ervaringen een theaterstuk rond dementie in het leven te roepen, waarin ze inzichten en technieken meegeeft om anders om te gaan met mensen met dementie. En onlangs schreef ze over dit thema een inspirerend boek.

Hulpverleners en mantelzorgers hebben meestal de beste bedoelingen in hun omgang met dementerenden. En toch loopt het vaak moeizaam. Wat doen we verkeerd?

Sarah Blom: ‘Als mensen een probleem hebben, hebben we de neiging dat voor hen op te lossen. Ook bij dementie. En dat is jammer. Want daardoor gaan we voorbij aan wat er echt speelt. Stel: een vrouw doet druk over het feit dat haar kousen kwijtgeraakt zijn. Onze reactie is dan meestal dat we op zoek gaan naar de kousen of nieuwe kousen uit de kast halen. Maar op zo’n moment ga ik doorvragen. Hoe zien je kousen eruit? Van wie heb je ze gehad? Tot ik een emotie zie. Ze had de kousen cadeau gekregen van haar overleden man. Verdriet in haar ogen. “U mist uw man”, zeg ik dan. De kousen blijken symbool te staan voor dit verdriet. Daar gaat haar paniek over.

Als je niet bij de feiten blijft, maar afdaalt naar een diepere laag in hun ziel, komen er zaken naar boven die je eerder niet gezien had, en worden veel dingen duidelijk. We zijn het over het algemeen niet gewend om stil te staan bij wat er is. Doe je dat bij mensen met dementie niet, dan mis je een stuk logica achter hun gedrag. Begrijp je niet waar een bepaald gedrag vandaan komt, dan kan je daar ook niet op een goeie manier mee omgaan, en raak je het contact kwijt. Dat zie je zowel bij verpleegkundigen als bij mantelzorgers.’ 

Mensen met dementie uiten hun emoties op een niet-rechtstreekse manier?

SB: ‘Klopt. Bovendien trekt nieuw zeer ook oud zeer aan. Als iemand bijvoorbeeld vandaag geen aansluiting heeft bij medebewoners aan tafel, dan kan dit hem terugvoeren naar oud zeer. Naar zijn schooltijd toen hij gepest werd en geen aansluiting had met leeftijdgenootjes, bijvoorbeeld. Pijnlijk. En met dit gevoel reageert hij nu op zijn medebewoners. Het heden en verleden lopen door elkaar heen. Als je dat als verpleger niet beseft, reageer je misschien afwijzend: “Doe eens even normaal, zeg.” Maar als je door hebt dat hij weer in zijn schoolperiode beland is, besef je dat je hem juist veel nabijheid moet geven, en juist het gevoel moet geven: wij zijn vrienden, u hoort erbij.’

>>> lees verder