Viviane De Muynck (71): ‘Ik ben nog nooit zo diep gegaan’

Hoe zoek je balans als het leven niet altijd mals voor je is geweest? Je zet, zoals Meryl Streep het onlangs verwoordde op The Golden Globes, je lijden om in kunst. ‘Ik ben nog nooit zo diep gegaan’, zegt actrice Viviane De Muynck over haar rol in Sprakeloos, een must see voor iedereen die een moeder heeft.

Tekst Sigyn Elst – Foto’s Marleen Daniëls

‘De lokroep van het onbekende is sterk bij mij, en dat haalt je al eens uit evenwicht. Ik heb ook zo’n mededogen met de struikelende mens, want we proberen toch allemaal maar gewoon’

‘Het is op het 21ste’, klinkt het helder en duidelijk door de parlofoon. Ik bevind me in de hal van een appartementsgebouw voor een bord met wel vijftig belletjes. Bij eentje prijkt de naam die leidt naar de refuge van actrice Viviane De Muynck. Als de smalle lift zuchtend halt houdt op de 21ste verdieping wacht ze me op, stralende ogen, kordate pas richting keuken en een grote pot gemberthee met koekjes. Daags ervoor zag ik haar nog, hulpeloos, wegkwijnend in een ziekenhuisbed, vechtend tegen riemen die moeten verhinderen dat mensen zoals zij proberen weg te komen, enkel nog in staat om klanken uit te stoten. De Viviane De Muynck die ik op het witte doek zag, was Josée, het alter ego van de moeder van schrijver Tom Lanoye. Zijn autobiografische roman Sprakeloos, het monumentale moederboek uit 2009 waarin hij het verhaal vertelt van zijn moeder die na een beroerte haar spraakvermogen verliest en langzaam aftakelt, is verfilmd door Hilde Van Mieghem. De Muynck speelt de moeder, acteur Stany Crets de zoon.

Een straf boek verfilmen vergt moed, maar Van Mieghem waagde zich eraan omdat ze het verhaal te universeel vond om niet te vertellen. ‘En Hilde heeft dat schitterend gedaan’, zegt Viviane De Muynck. ‘Met zo’n jonge crew ook en de beperkte budgettaire middelen die ze maar had.’

De film is heel mooi geworden, maar ook erg zwaar.

Viviane De Muynck: ‘Ik zeg tegen iedereen: breng zakdoeken mee. Ikzelf moest er na de opnames ook van bekomen. Je bent op dat moment het gruwelbeeld dat niemand wil overkomen, afgetakeld en hulpeloos, vastgebonden in een ziekenhuisbed, terwijl je geliefden lijden maar tegelijk ook niet meer weten wat ze met je moeten doen. Ik heb het zelf ook meegemaakt met mijn moeder. Na een hersenbloeding kreeg ze medicatie en was het zoeken om de juiste middelen voor haar te vinden. Dan kom je op bezoek bij je mama, zit ze daar vastgebonden en vraagt je: “maak mij nu toch eens los”. Mijn moeder is gestorven toen ze 78 was, mijn vader is 92 jaar geworden. Ook hij werd in het ziekenhuis vastgebonden en zelfs meer, ze hebben hem op een zeker moment carrément naar de kelder gereden en hem daar een tijdlang geparkeerd. Ik heb daarna van iemand vernomen dat hij vroeg “wat doe ik hier, ik ben toch geen moordenaar?”. Als ik daaraan denk, voel ik nog altijd woede. Alleszins, mij zal dat niet gebeuren. Ik doe op tijd wat Hugo Claus heeft gedaan.’ (Schrijver Hugo Claus was de eerste bekende Vlaming die in 2008 openlijk voor euthanasie koos, nvdr).

Er zitten in Sprakeloos heel wat parallellen met je eigen leven. Bijvoorbeeld het amateurtheater dat voor Josée een belangrijk gegeven was in haar leven. Ook voor jou is het daar allemaal begonnen.

VDM: ‘Ik heb Secretariaat-Moderne talen gestudeerd en ben aanvankelijk gaan werken in een administratieve functie. Een collega van mij speelde amateurtoneel en vroeg me op zeker moment om eens mee te komen. Ik voelde meteen dat het iets voor mij was, maar in die tijd stapte je niet zomaar naar je ouders met de boodschap dat je graag nog wat wilde verder studeren. Dat wilde je die mensen niet aandoen. Ik werd directiesecretaresse, leerde mijn man kennen op het werk, we zijn getrouwd en kregen een zoon. Het zag er dus naar uit dat mijn leven heel anders zou lopen.