Filosoof Ignaas Devisch: ‘Wat je uit balans brengt kan juist heel erg de moeite waard zijn’

Hoe is dat voor jou?

ID: ‘Ik heb momenten waarop ik weet dat wat ik doe misschien wat overdreven is, en ik dus helemaal niet in balans ben, maar waar ik achteraf wel het gevoel van heb dat ze het leven de moeite hebben gemaakt. Sinds de publicatie van Rusteloosheid heb ik veel reacties gekregen van lezers die me iets schreven in de zin van: “eigenlijk kan ik die cursus mindfulness dus gewoon aan de kant schuiven”. Ook opvallend was dat mensen me zeiden: “oef, ik heb weer het gevoel dat ik mag leven”. Ik heb helemaal niks tegen yoga of mindfulness op zich, maar we moeten wel beseffen dat het ook maar gewoon een hype is, iets wat je wordt aangepraat maar waar je jezelf kritisch moet blijven afvragen of we er echt wel beter van worden. Het is ook allemaal behoorlijk prijzig en je wordt in een marktlogica en een hele wellnessindustrie meegetrokken. Elk product prijst zichzelf niet aan omwille van het product zelf maar omwille van het geluk of de rust die je ermee kan kopen.’

Heb je zelf geen nood aan iets wat je rust kan brengen?

ID: ‘Jawel en ik verwen mezelf ook graag eens. Maar de manier waarop het ons wordt aangepraat, daar heb ik gewoon twijfels bij. Sterker nog: volgens mij jaagt ook de zoektocht naar een leven in balans ons vooruit, omdat we naast onze dagtaak en de kinderen ook nog eens die cursus yoga of zelfontplooiing moeten volgen. Ik ben zelf een langeafstandsloper en ook in die wereld hoor ik vaak het woord “moeten” vallen. Ik moét die of die marathon ooit lopen. Daar zijn de challenges, de targets weer. Ze doen maar, hoor. Maar als we ons afvragen waarom de druk zo hoog is, zijn het wel zaken waarnaar we moeten kijken. Als we onze vrije tijd ook beladen met doelstellingen, is er geen compensatie meer. Hoe ikzelf compenseer? Eigenlijk vooral door heel gewone en routinematige dingen te doen. Thuiskomen, de ijskast induiken, koken, samen aan tafel zitten en eten bijvoorbeeld.’

De cijfers over toenemende depressies kunnen jou ook niet ontgaan. Je gelooft niet dat dat te maken heeft met het hoge levenstempo?

ID: ‘Veeleer heeft het te maken met het feit dat we te vaak niet bezig zijn met wat ons gelukkig maakt, en ook met fragmentatie, het feit dat we heel veel dingen tegelijk moeten doen. Dat is ontzettend vermoeiend. Mensen voelen zich vaak opgejaagd als ze zich een hele dag met van alles moeten bezighouden en niet de tijd krijgen om op iets te focussen. Als er een kloof is tussen jou en de activiteiten die je moet doen, loert depressie om de hoek. Ik heb ook momenten van twijfel gekend. De job die ik doe vraagt veel, en het is nooit genoeg. Je moet kunnen omgaan met de druk van de lat die telkens maar hoger wordt gelegd. In mijn geval is dat almaar meer moeten publiceren, meer geld binnenhalen en elkaar plat concurreren. Als er één job is waarin mijn persoonlijkheid niet past, dan is het deze. Maar inhoudelijk is het allemaal heel uitdagend. En omdat we ook moeten meehollen in de logica van steeds meer en steeds sneller, heb ik leren inzien dat ik dan maar zelf grenzen moet stellen. Sinds ik het zo benader, sinds ik meer bewust kies voor een aantal aspecten van mijn job en andere dingen laat passeren, is er iets veranderd. Dat was een belangrijke reflex: als je niet zelf keuzes maakt, zal niemand dat in je plaats doen. Er is geen enkele structuur die je afremt. De meeste structuren zijn ingesteld op sneller en meer. Mensen zeggen: ik heb je gisteren een mail gestuurd en je hebt nog niet gereageerd. Hoe meer je daarin meegaat, hoe meer er op den duur van je verwacht wordt. Je bent zelf echt de enige die dan grenzen moet stellen, tot hier en niet verder. Het betekent niet dat ik minder hard werk, integendeel. Wel dat ik mij inhoudelijk meer vrij voel.’