Pretentie

In zijn nieuwe boek, Echte pretentie. Waarom het zo irritant is en waarom we niet zonder kunnen, beschrijft Joost de Vries pretentie als een actieve karakterfout: mensen spelen bewust een rol, doen zich slimmer en verfijnder voor dan ze werkelijk zijn. Met een mooie vergelijking noemt hij het ‘een cheque die vermoedelijk ongedekt is’. Er kleeft een vieze smaak aan pretentie. En toch heb je het (soms) (ook) nodig. Here’s why.

Tekst Hade Wouters – Beeld Shutterstock

 

Een vrouw zal zich pas kandidaat stellen voor een functie als ze aan de meeste eisen in de functieomschrijving voldoet. Mannen vinden zichzelf al een goede kandidaat als ze de helft van de hokjes kunnen aantikken.

Pretentie komt van ‘pretenderen’: doen alsof. Je anders of beter voordoen dan je bent. Volgens Joost de Vries, auteur van Echte pretentie, heb je het nodig om voorbij jezelf te reiken. Jezelf beter voordoen dan je bent, kan je dan zien als een eerste stap in de groei die je wil doormaken. Fake it, until you make it. Dat idee.

‘Soms moet je hoog spel spelen,’ zegt ook Carine Van Hee, kunstenares. ‘Anders word je niet gezien.’ Vijf jaar geleden waagde ze de sprong en besloot ze volledig voor het leven als kunstenaar te gaan, ondanks haar twijfels en angsten. Wie zat er op haar te wachten? Zou ze ooit iets verkopen? ‘In die periode volgde ik een online cursus van Tara Mohr,’ vertelt ze. Tara Mohr is de auteur van het succesvolle boek Playing Big, waarin vrouwen worden aangemoedigd hoog spel te spelen en de kloof te overbruggen tussen wat mensen in hen zien en wat ze over zichzelf weten. Daarbij is het cruciaal om zelftwijfel te overwinnen, waardoor ze een grotere vrijheid ervaren om hun stem te laten horen en hum ambities na te jagen volgens hun eigen maatstaven.

Waarom vrouwen?

Het is bekend dat vooral vrouwen aan zichzelf twijfelen en zich daar vaak door laten beperken. Bij het solliciteren zal een vrouw zich pas kandidaat stellen voor een functie als ze aan de meeste eisen in de functieomschrijving voldoet. Mannen vinden zichzelf al een goede kandidaat als ze de helft van de hokjes kunnen aantikken. Eenmaal in functie, zullen vrouwen veel tijd steken in het voorbereiden en uitdenken van projecten, alvorens ze voorstellen lanceren en initiatieven nemen, terwijl mannen meer geneigd zijn risico’s te nemen en initiatieven te lanceren zonder te investeren in onderzoek, tests of planning. En die aanpak werkt, al loopt het wel eens fout af. Het leven is aan de durvers. Maar veel mensen durven niet. Voor elk opgericht bedrijfje zijn er misschien wel in een lade blijven liggen.

‘In de opleiding van Tara Mohr kreeg ik handvatten om me bewust te zijn van wanneer ik me klein maakte, me verstopte, en wanneer ik in mijn kracht ging staan,’ vertelt Carine Van Hee. ‘Een eerste tentoonstelling organiseren voelde pretentieus. Het is uiteindelijk toch je eigen werk in de kijker zetten. Doordat ik in die periode ook de opleiding had gevolgd, kon ik open staan voor de reacties. Of mensen nu wild enthousiast waren of het maar niets vonden, ik kon dat bij hen laten en naar hen luisteren. Belangrijk om in je kracht te kunnen staan, is dat je bij jezelf blijft en dat je reacties of oordelen van anderen laat waar het hoort. Kritiek of lof zegt alles over de gever ervan, en niet zozeer iets over jezelf.’

Je innerlijke criticus en mentor in dialoog

Je (tijdelijk) beter voordoen dan je bent, kan dus ook een positieve, noodzakelijke tussenstap zijn. In zijn boek bekijkt Joost de Vries pretentie ook als een middel op weg naar meer authenticiteit: ‘Pretentie is een vorm van op je tenen gaan staan. Het is de ambitie van jezelf meer te maken dan je bent.’ ‘En waarom speel je een rol? Omdat het echte leven niet goed genoeg is’, voegt hij er nog aan toe.